تاریخ : پنج شنبه, ۹ فروردین , ۱۴۰۳ 19 رمضان 1445 Thursday, 28 March , 2024

هشدار مرکز پژوهش‌های مجلس نسبت به طرح‌های باکو – آنکارا؛ احتمال حذف ایران از ترانزیت منطقه قفقاز

  • ۲۶ خرداد ۱۴۰۰ - ۱:۲۷
هشدار مرکز پژوهش‌های مجلس نسبت به طرح‌های باکو – آنکارا؛ احتمال حذف ایران از ترانزیت منطقه قفقاز
منطقه قفقاز جنوبی یکی از مناطق مهم برای جمهوری اسلامی ایران است که حضور مؤثر در تحولات آن، در ابعاد مختلف، تأمین کننده بخشی از منافع و حتی امنیت ملی کشور بوده و هست. این منطقه در عین حال، صحنه رقابت قدرت های غربی، روسیه، ترکیه و ایران و درگیری های دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان نیز است که باید به آن حضور رژیم صهیونیستی را هم اضافه کرد.

اختلاف‌های آذربایجان و ارمنستان ریشه در دوران اتحاد شوروی و حتی روسیه تزاری و جدا شدن از سرزمین ایران داشته و بر سر بخش‌هایی از قره‌باغ و مناطقی در اطراف آن است که ارمنی‌ها آن را متعلق به خود و آذری‌ها بخشی از جمهوری آذربایجان می‌دانند. در زمان اتحاد شوروی، طبق تصمیم حکومت مرکزی، این منطقه که اکثر جمعیت آن را ارمنی‌ها تشکیل می‌دادند، منطقه‌ای خودمختار، اما بخشی از ساختار جمهوری آذربایجان شد.

بعد از استقلال دو جمهوری آذربایجان و ارمنستان و فروپاشی اتحاد شوروی، درگیری‌های شدید بین دو کشور به اشغال بخش مورد ادعای دو طرف توسط ارمنستان منجر شد. این درگیری با دخالت روسیه و تعدادی از کشورهای غربی و با امضای قرارداد آتش‌بس بیشکک در سال ۱۹۹۴ به وضعیت نه جنگ و نه صلح درآمد. ولی، سرزمین‌های اشغالی به آذربایجان بازگردانده نشد و در ظاهر به شکلی مستقل، اما به واقع زیر قیمومیت ارمنستان، اداره می‌گشت. در عین حال از منظر جهانی، منطقه قره باغ کوهستانی و شهرهای اطراف آن (آغ دام، فیضولی، کلبجر، قبادلی، لاچین و زنگیلان) به عنوان قلمرو آذربایجان شناخته شد. این وضعیت ناپایدار در سال ۲۰۱۶ نیز به جنگی چهار روزه بین نیروهای آذربایجانی و ارامنه جدایی طلب قره باغ کوهستانی منجر شد که این درگیری هم تغییری در وضعیت آنها ایجاد نکرد.

جمهوری آذربایجان پس از پیروزی نظامی در نبرد اخیر و بازپس گیری بخش‌های اشغالی سرزمینش، ازیکسو در وضعیت برتری روحی قرار دارد و ازسوی دیگر، نقش مؤثر ترکیه در این پیروزی، نفوذ فراوانی را برای ترک‌ها در حاکمیت آذربایجان ایجاد کرده است. از این‌رو در صورتی که کریدور مورد نظر آنان از سرزمین جمهوری آذربایجان به نخجوان ایجاد شود، بی‌تردید ترکیه این مسیر را به شاهراه اصلی انتقال و ترانزیت کالا و انرژی تبدیل خواهد کرد و موفق خواهد شد تا مرز ایران با ارمنستان را در عمل به منطقه‌ای بی‌خاصیت تبدیل کند و در عمل دسترسی جمهوری اسلامی ایران را به منطقه قفقاز قطع و ما را در بخش شمال غربی با بن‌بست و انفعال عملی مواجه سازد. همچنین این مسیر گام مهمی در ایجاد رؤیای ترکستان بزرگ و اتصال زمینی ترکیه به کشورهای ترک زبان آسیای مرکزی خواهد شد که یکی از پیامدهای آن کنار گذاشته شدن ایران از معادلات انتقال و ترانزیت کالا، انرژی و داده‎ منطقه آسیای مرکزی و قفقاز است.

از این‌رو، کشور نیازمند انجام اقدام‌هایی است که هم به افزایش نقش‌آفرینی در معادلات این منطقه منجر شود و هم با افزایش درهم تنیدگی منافع دو کشور ارمنستان و آذربایجان با منافع ایران زمان و فرصت‌هایی را در اختیار قرار دهد. در این راستا دستگاه تقنینی کشور می‌تواند با استفاده از نفوذ و نقش خط مشی گذاری، دستگاه‌های اجرایی را در جهت حفظ و تأمین منافع و امنیت ملی کشور هدایت کند. از این رو پیشنهاد می‌شود اقدام‌های زیر در دستور کار قرار گیرد و از بخش‌های اجرایی عملیاتی شدن آنها خواسته شود:

۱٫ تکمیل هرچه سریع‌تر مسیر ترانزیتی شمال ـ جنوب که مدت هاست باقی مانده است و مسیر شرق به غرب.
۲٫٫افزایش مسیرهای مواصلاتی و ترانزیتی با جمهوری آذربایجان، به‌ویژه در مناطق تازه آزاد شده مانند خداآفرین تا بخش‌هایی از نیازهای آذربایجان پوشش داده شود.
۳٫ تسهیل در مبادلات بین دو بخش از سرزمین جمهوری آذربایجان با نخجوان از مسیر جمهوری اسلامی ایران با تسهیل در مقررات مربوط.
۴٫ تکمیل و تعمیر جاده مرزی بین جمهوری اسلامی ایران و ارمنستان که بخش اندکی از این مسیر در داخل ایران باقی مانده و می‌توان با کمک به راه اندازی آن در ارمنستان، هم به اقتصاد خارجی کشور یاری رساند و هم به طور طبیعی، انتظار افزایش مداخله ایران در درگیری‌های آذربایجان و ارمنستان را در این منطقه داشت.

 

نویسنده

لینک کوتاه : https://www.iras.ir/?p=1594
  • منبع : اخبار سوریه
  • 936 بازدید

برچسب ها