تاریخ : پنج شنبه, ۹ فروردین , ۱۴۰۳ 19 رمضان 1445 Thursday, 28 March , 2024

پنجمین دیدار پوتین از تهران: تجدید و تقویت روابط ایران و روسیه

  • ۰۴ مرداد ۱۴۰۱ - ۷:۳۵
پنجمین دیدار پوتین از تهران: تجدید و تقویت روابط ایران و روسیه
سفر ولادمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به تهران در 19 جولای 2022 میلادی که برای شرکت در نشست سران کشورهای فرایند آستانه برای بحران سوریه صورت گرفت، نخستین سفر رئیس جمهور روسیه به خارج از حوزه سی. آی. اس. (بعد از سفر ماه ژوئن به تاجیکستان و ترکمنستان) و پنجمین سفر رئیس جمهور روسیه به ایران بود.

دکتر ولی کالجی، اوراسیا دیلی مانتیتور- بنیاد جیمز تاون

با این وجود، ولادمیر پوتین هنوز سفری دوجانبه به ایران نداشته است و سفرهای قبلی او نیز با هدف شرکت در دومین اجلاس کشورهای ساحلی دریای خزر (اکتبر ۲۰۰۷)، مجمع کشورهای صادرکننده گاز (نوامبر ۲۰۱۵) و شرکت در نشست سران فرایند آستانه در نوامبر ۲۰۱۷ و سپتامبر ۲۰۱۸) صورت گرفته بود. اما آنچه مشخص است جنگ روسیه و اوکراین تاثیر قابل توجهی بر توسعه روابط دوجانبه روسیه و ایران برجای گذاشته است.

▪ نخستین موضوع مهم، محد.ودیت ها و چالش های ترانزیتی روسیه به اروپا پس از جنگ روسیه با اوکراین است که این کشور را به سمت استفاده بیشتر از مسیر ایران در کریدور شمال- جنوب سوق داده است. به همین دلیل است که روس ها برخلاف گذشته تمایل زیادی برای تکمیل مسیر ریلی ۱۶۴ کیلومتری رشت- آستارا به عنوان تنها قطعه ریلی کریدور شمال- جنوب نشان داده اند. روسیه امیدوار است با بهره گیری از یک «حمل و نقل ترکیبی» (مسیرهای زمینی، ریلی و دریایی) از سه مسیر آسیای مرکزی، دریای خزر و قفقاز به سمت بنادر چابهار و بندر عباس در دریای عمان و خلیج فارس بتواند بر محدودیت های ترانزیتی پس از جنگ با اوکراین غلبه نماید.
▪ دومین موضوع مهم، توسعه تجارت و بازرگانی بین ایران و روسیه است که در کانون آن، صادرات محصولات کشاورزی ایران به روسیه قرار دارد. تا قبل از جنگ اوکراین، بیش از ۶۰ درصد صادرات ایران به روسیه را محصولات کشاورزی تشکیل می داد و لذا مسکو در شرایط تحریمی پس از جنگ با اوکراین، افزایش واردات محصولات کشاورزی از ایران را به منزله تقویت امنیت غذایی روسیه می بیند.

توسعه تجارت و بازرگانی بین ایران و روسیه به دلیل روند ارتقاء «موافقتنامه تجارت ترجیحی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا» به «تجارت آزاد» نیز بسیار حائز اهمیت است. به همین دلیل پوتین قبل از سفر به تهران، پروتکل تشکیل منطقه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه امضاء شده در ۱۷ می ۲۰۱۸ را تصویب و جهت اجرا ابلاغ کرد.

▪ سومین حوزه مهم همکاری ایران و روسیه، توسعه مناسبات پولی و بانکی بین دو کشوری است که هر دو تحت تحریم و خارج از نظام مبادله سوئیفت هستند. مبادله ریال و روبل به جای دلار در کانون همکاری های تهران و مسکو در حوزه مناسبات پولی و بانکی قرار دارد.

▪ چهارمین موضوع، جنگ اوکراین و رویکرد مشترک ایران و روسیه در قبال گسترش ناتو به سمت شرق و وقوع جنگ اوکراین بود که به طور مشخص در دیدار دو جانبه رهبر ایران و ولادمیر پوتین مورد اشاره صریحی قرار گرفت.

▪ اما پنجمین موضوع چالش برانگیز، طرح موضوع فروش پهبادهای ایران به روسیه بود که پیش از سفر پوتین به تهران توسط «جک سالیون»، مشاور امنیت ملی آمریکا در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۲ و سه روز قبل از سفر پوتین به تهران، با استناد به تصاویر ماهواره ای از شبکه سی. ان. ان.، موضوع بازدید هیئت های نظامی روسیه از مراکز تولید پهباد ایران در کاشان در ژوئن ۲۰۲۲ را مطرح کرد و بر اساس آن، موضوع فروش پهبادهای «شاهد ۱۹۱» و «شاهد ۱۲۹» مطرح شد. با این وجود، حسین امیرعبدالهیان، وزیر امور خارجه ایران در همان روز (۱۶ ژوئن) در تماس با «دیمیتری کولبا»، وزیر خارجه اوکراین این موضوع را تکذیب کرد. در جریان دیدار رهبران ایران با ولادمیر پوتین نیز موضوع فروش پهبادهای ایران به روسیه مطرح نشد. در این زمینه دو نکته شایان توجه است.
نکته اول این که به موجب توافقتنامه هسته ای ایران (برجام) و قعطنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در جولای ۲۰۱۵ میلادی، محدودیت های پنج ساله فروش و صادرات تجهیزات و اقلام نظامی برای ایران وضع شد که این محدودیت در اکتبر ۲۰۲۰ میلادی به پایان رسید. لذا ایران از نظر قانونی دیگر محدودیتی برای فروش و صادرات تجهیزات و اقلام نظامی از جمله پهباد ندارد و افتتاح کارخانه تولید «پهباد ابابیل ۲» در تاجیکستان در ۱۶ ماه مِی ۲۰۲۲ نمونه بارز آن به شمار می رود. اما نکته دوم، پیچیدگی های سیاسی و کوشش ایران برای حفظ روابط متوازن با روسیه و اوکراین است که می تواند در این زمینه ملاحظات و محدودیت هایی را ایجاد کند.

متن کامل یادداشت به انگلیسی

نویسنده

لینک کوتاه : https://www.iras.ir/?p=5987
  • نویسنده : ولی کالجی
  • منبع : ایراس
  • 517 بازدید

برچسب ها