#اختصاصی
به قلم: آرتور آواکوف؛ نزاویسیمایا گازتا، روسیه
آلن سیمونیان، رئیس مجلس ملی ارمنستان در حالی که در ریگا (پایتخت استونی) حضور داشت، گفت که روسیه به تعهدات خود در قبال کشورش عمل نمی‌کند، به همین دلیل ایروان به سمت اتحادیه اروپا حرکت خواهد کرد. او بیانیه روز قبل دبیر شورای امنیت ارمنستان، آرمن گریگوریان، مبنی بر اینکه مسکو گویا قره باغ کوهستانی را از ارمنستان گرفته و به آذربایجان تحویل داده است، تقویت کرد.
آرمن گریگوریان گفت: «روسیه آمد، قره باغ را از ما گرفت، آن را به آذربایجان برگرداند، سپس رفت، این تمام واقعیت است. – من ادعا می‌کنم که روسیه قره باغ کوهستانی را تصرف کرده است. بدون اجازه روسیه هیچ جنگی وجود نداشت.» دبیر شورای امنیت گفت: سرنوشت روابط ارمنستان و روسیه به این موضوع بستگی دارد.
وی به ویژه خاطرنشان کرد که سهم روسیه در تدارکات نظامی به ایروان از ۹۵ درصد به کمتر از ۱۰ درصد کاهش یافته است. در همان زمان، گریگوریان اطمینان داد که این خواست مسکو است، زیرا نیاز به انجام عملیات ویژه در اوکراین دارد.
“این روسیه بود که تصمیم گرفت سلاح و مهمات را تامین نکند. اتفاقاً آنها هنوز به طور کامل آنچه را که طبق قراردادها برنامه‌ریزی شده بود تحویل نداده‌اند. این در شرایطی است که نمایندگان روسیه شکایت دارند که ارمنستان در حال خرید سلاح از کشورهای دیگر است.” با این حال، آنها به تحویل تسلیحات بر اساس قراردادهای ۲۰۲۱-۲۰۲۲ ادامه نمی‌دهند.”
در اینجا ذکر دو توضیح مهم است. نخست، در ژانویه ۲۰۲۴، وزارت دفاع ارمنستان اعلام کرد که مشکلات مربوط به تامین تسلیحات خریداری شده قبلی از روسیه برطرف شده است. ثانیاً، مقامات ارمنستان از پرداخت کمک به سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) خودداری می‌کنند و توضیح می‌دهند که آنها در واقع مشارکت خود در این سازمان را به دلیل نارضایتی از موضع آن در مورد مناقشه ارمنستان و آذربایجان متوقف کرده‌اند. ما در مورد ۵۳٫۲۲ میلیون روبل صحبت می‌کنیم. علاوه بر این، بر اساس اساسنامه این بلوک، اگر یکی از اعضای آن به تعهدات خود عمل نکند، ممکن است از اتحاد اخراج شود.
در روسیه، ادعاهای گریگوریان با عصبانیت پنهان مورد توجه قرار گرفت و چنین اظهاراتی را خیانت بدبینانه به شهروندان ارمنی که در جنگ برای قره باغ جان باختند، دانستند. به نوبه خود، گریگوری کاراسین، رئیس کمیته امور بین‌الملل شورای فدراسیون گفت که دبیر شورای امنیت ارمنستان باید دلایل شکست را نه در روسیه، بلکه در میهن خود جستجو کند. ما باید به سوابق و سخنرانی‌های شخصیت‌های سیاسی ارمنی، از جمله رهبران ارشد رجوع کنیم. پاسخ به این سوالات در آنجا موجود است. این سوابق معلوم است، بگذارید آنها را بخوانند.
کنستانتین زاتولین، نایب رئیس کمیته دومای دولتی در امور کشورهای مستقل مشترک‌المنافع حتی گریگوریان را به دروغگویی متهم کرد. به گفته وی، قره باغ “نه تنها برای نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان غیر ضروری بود، بلکه از نظر سیاسی داخلی نیز مضر بود، بنابراین او ترجیح داد از دوستان غربی خود پیروی کند.” به گفته زاتولین رئیس جمهوری ارمنستان عمدا نیروهای حافظ صلح روسیه در منطقه را در موقعیت دشواری قرار داد. «ظاهراً این شرط دوستی جدید او با غرب بود، زیرا غرب به نیروهای حافظ صلح روسی در قره باغ نیازی نداشت. همانطور که اتفاقاً نیازی به عضویت ارمنستان در CSTO یا حضور پایگاه روسیه در گیومری نیست. اینها ظاهراً موضوعات بعدی هستند و این موضوع به هیچ وجه از سوی حامیان آقای پاشینیان یا خودش پنهان نیست».
ظاهراً مقامات ارمنستان فکر می‌کردند که این کافی نیست، بنابراین آلن سیمونیان، رئیس مجلس، اوضاع را بدتر کرد. سیمونیان در اظهار نظری گفت”در مورد برخی حسادت‌ها از سوی روسیه – ما باید شریک خوبی باشیم، از متحدان محافظت کنیم و یک شریک صادق باشیم، حتی اگر این شریک کوچک باشد. جامعه ما یک راه حل دارد؛ تبدیل شدن به بخشی از اتحادیه اروپا”. به گفته وی، ممکن است در آینده نزدیک همه پرسی در این جمهوری برگزار شود که طی آن اکثریت ارامنه به ادغام اروپا رای خواهند داد.
در همین حال، بیانیه آرمن گریگوریان در مورد قره باغ کوهستانی از حمایت عمومی گسترده‌ای در باکو و ایروان برخوردار نشد. حکمت حاجی اف دستیار رئیس جمهور آذربایجان این سخنان را «جلوه‌ای از توهمات بدخواهانه» در رهبری سیاسی و نظامی ارمنستان دانست. وی در عین حال از مقامات جمهوری همسایه خواست تا «به سیاست نظامی‌سازی پایان دهند، تا اشتباهات تاریخی تکرار نشود».
الخان شاهین اوغلو، رئیس مرکز مطالعات سیاسی آذربایجان “اطلس” نیز به نزاویسیمایا گازتا گفت: “ما ۳۰۰۰ سرباز را در جنگ از دست دادیم. روسیه چیزی از ارمنستان نگرفت، این آذربایجان بود که سرزمین‌های خود را پس گرفت.” شاهین اوغلو در عین حال یادآور شد که ارتش آذربایجان در سال ۲۰۲۰ آماده بازپس گیری تمام قره باغ از جمله استپانکرت بود. به ویژه، یک گروه ۱۵۰۰۰ نفری از نیروهای ارمنی خود را کاملاً محاصره کردند. تنها با میانجیگری ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، بیانیه‌ای سه جانبه در ۹ نوامبر امضا شد که به لطف آن آذربایجانی‌ها حمله را متوقف کردند و نیروهای حافظ صلح وارد منطقه شدند. شاهین اوغلو در پایان گفت: مقامات ارمنستان به جای نتیجه‌گیری از شکست در جنگ، سعی دارند روسیه را به فرار از مسئولیت متهم کنند.
رسانه‌های ارمنی در سخنان دبیر شورای امنیت نشانه‌هایی از تنزل جایگاه دولت ارمنستان و تهدیدی برای آینده این جمهوری را می‌دیدند. تیگران آبراهامیان، نماینده پارلمان این کشور هشدار داد: “ارمنستان مجبور نیست سندی در مورد دستیابی به صلح، بلکه در مورد اخراج روسیه امضا کند و تنها می‌توان پیش بینی کرد که گام‌های بعدی مسکو در رابطه با این روند چه خواهد بود.”
تیگران کوچاریان، تحلیلگر سیاسی به نزاویسیمایاگازتا گفت که سخنان گریگوریان می‌تواند این تصور را ایجاد کند که روسیه در واقع قره باغ را به صلاحدید خود مدیریت می‌کند، در حالی که ارمنستان در آن زمان در قفقاز جنوبی نبود، بلکه جایی در آفریقا یا آمریکای جنوبی بود. همه ما به خوبی می‌دانیم که پاشینیان ابتدا آرتساخ (جمهوری خودخوانده قره باغ کوهستانی) را به عنوان بخشی از آذربایجان به رسمیت شناخت. سپس وقتی آذربایجان در ۱۹ تا ۲۰ سپتامبر به آرتساخ حمله کرد، پاشینیان بیانیه‌ای داد که ایروان به استپانکرت کمک نخواهد کرد. در نتیجه، به دست آوردیم آنچه را که به دست آوردیم.”
به گفته کوچاریان، مقامات ارمنستان در تلاش هستند تا تقصیر سقوط قره باغ کوهستانی را از خود به گردن روسیه بیندازند. به طور طبیعی مسکو نیز مسئولیت دارد، زیرا مردم به امید نیروهای حافظ صلح به قره باغ بازگشتند. اما افسوس که مجبور شدند این قلمرو را ترک کنند. در این میان ارمنستان ضامن امنیت قره باغ کوهستانی و مردم آن بود. این داوطلبان ارمنی بودند که در تمام جنگ‌های قره باغ شرکت کردند و این ارمنستان بود که باید استقلال قره باغ کوهستانی را در طول جنگ ۲۰۲۰ به رسمیت می‌شناخت.
