David O’Byrne در اوراسیانت / ترجمه: ابراهیم رضایی راد
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در ۳۰ ژانویه تایید کرد که بروکسل در حال مذاکره با باکو است. وی نوشت: ما در صورت شکست دیپلماسی آماده هستیم و همه گزینه ها را دنبال می‌کنیم. این موضوع شامل بهبود انعطاف‌پذیری ما، از جمله همکاری با شرکایی مانند ایالات متحده، قطر و آذربایجان، در مورد عرضه گاز در صورتی که روسیه تصمیم به کاهش یا توقف تحویل گاز بگیرد، می‌شود. الین سلیمانوف سفیر جمهوری آذربایجان در بریتانیا در مصاحبه‌ای با بلومبرگ گفت: اگر نیاز فوری باشد، همانطور که در ترکیه مشاهده شد، آذربایجان در خصوص صادرات گاز آمادگی کامل دارد اما حجم گاز آذربایجان با حجم گاز روسیه برابر نیست، این بدیهی است. از آنجایی که روسیه نیروهای خود را در مرز اوکراین مستقر کرده است، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و بریتانیا متعهد شده‌اند که با اعمال تحریم های تنبیهی به حمله احتمالی روسیه پاسخ دهند. مسکو در پاسخ گفته است که آنها شیرهای صادرات گاز را می‌بندند و مشتریان گاز اروپایی را در حالت یخ زدن و قطعی گاز می‌گذارند.
آذربایجان نزدیک به دو دهه است که برای تبدیل شدن به یک صادرکننده مهم گاز به اروپا تلاش کرده است که در اواخر سال ۲۰۲۰ با راه اندازی خط لوله گاز ترانس آدریاتیک (TAP) که گاز آذربایجان را از یونان و آلبانی و از طریق دریای آدریاتیک به ایتالیا می‌برد، به اوج خود رسید. اما همانطور که سلیمانف پیشنهاد کرد، نه تولید گاز فعلی آذربایجان و نه زیرساخت خط لوله فعلی ظرفیت کافی برای جایگزینی چیزی بیش از بخش کوچکی از صادرات گاز روسیه به اروپا را ندارند که در سال ۲۰۲۰ در مجموع به ۱۵۸٫۵ میلیارد متر مکعب رسید. تولید گاز خود آذربایجان برای مدت طولانی نتوانسته همگام با تقاضای فزاینده داخلی و تعهدات صادراتی فزاینده خود پیش برود و این کشور چندین سال است که برای متعادل نگه داشتن شرایط به واردات دوره‌ای متکی بوده است.
همانطور که سلیمانوف خاطرنشان کرد، آذربایجان به تازگی موافقت کرده است که حجم بیشتری از گاز از جمله 4 میلیون متر مکعب در روز را در ماه فوریه به ترکیه بفرستد تا به همسایه خود کمک کند تا با کمبود گاز خود کنار بیاید که نتیجه کاهش غیرمنتظره صادرات گاز ایران به ترکیه است. به نظر می‌رسد که این گاز اضافی که به ترکیه وعده داده شده بود، تنها به لطف یک قرارداد سوآپ سه جانبه با ترکمنستان و ایران امکان‌پذیر شد که براساس آن ایران سالانه بین یک و نیم تا دو میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان وارد می‌کند و به همین میزان به آذربایجان صادر می‌کند.
صادرات آذربایجان به اروپا به یک خط لوله محدود می‌شود؛ TAP که ظرفیت سالانه آن تنها ۱۰ میلیارد متر مکعب است. اکنون با حمل حدود ۸٫۱ میلیارد متر مکعب، فضای کمی برای صرفه جویی در اختیار دارد. به گفته شرکت نفت دولتی سوکار آذربایجان، که شریک بزرگ در TAP و میدان گازی شاه دنیز دریای خزر است و گاز صادراتی را تولید می‌کند، در مورد امکان ظرفیت اضافی برای خط لوله TAP قبلاً صحبت شده است. در حالی که وعده سلیمانف برای گاز اضطراری اضافی آذربایجان برای اروپا به سرفصل های جهانی تبدیل شده و توجه کمتری به اظهارات او در مورد چگونگی و زمان تحویل گاز بیشتر به اروپا شده است. با توجه به ناتوانی آذربایجان در پر کردن سریع کمبودهای اروپایی، سلیمانوف بر پتانسیل توسعه صادرات به اروپا از طریق سرمایه گذاری آتی، در توسعه ظرفیت تولید و خط لوله تاکید کرد .او به بلومبرگ گفت: ما به امنیت انرژی و گسترش بالقوه و افزایش حجم از طریق یک بحران کوتاه مدت نگاه نمی کنیم، شما نمی توانید با دستورات کوتاه مدت موفق شوید. این یک برنامه ریزی بلندمدت است و یک فرآیند است.
آذربایجان دارای چندین میدان گازی در دریای خزر است یا در حال حاضر در حال توسعه یا در انتظار سرمایه گذاری لازم است، در حالی که ترکمنستان همسایه آذربایجان، طبق برخی برآوردها، چهارمین ذخایر بزرگ گاز در جهان با ۱۹٫۵ تریلیون متر مکعب است. به عنوان یک کشور محصور در خشکی که مسیرهای آن به بازار توسط سایر کشورهای صادرکننده گاز مسدود شده است، ذخایر گاز ترکمنستان عمدتا توسعه نیافته است .با این حال، توافق سال گذشته بین ترکمنستان و آذربایجان بر سر توسعه مشترک میدان دوستلوگ یا همان دوستی در خزر که زمانی مورد مناقشه بود، می‌تواند نیروهای دو رقیب را برای تامین گاز بیشتر برای صادرات متحد کند. پروژه دیگری با حمایت سرمایه گذاران آمریکایی برای خط لوله گاز ترانس خزر نیز فرصت هایی را برای افزایش حجم گاز موجود برای صادرات به اروپا ارائه می‌دهد. گاز موجود بیشتر، همراه با بازار اروپایی که تشنه جایگزینی برای صادرات روسیه است، یک سرمایه گذاری قوی برای توسعه خط لوله TAP فراهم می‌کند و ظرفیت آن را دو برابر می‌کند و به حداکثر تئوری آن ۲۰ میلیارد متر مکعب در سال می‌رساند. به گفته سوکار، کنسرسیوم TAP در حال حاضر در حال انجام مطالعات بازار است و می‌تواند تصمیم بگیرد در سال جاری برای افزایش ظرفیت سرمایه‌گذاری کند. اما این یک شبه اتفاق نمی‌افتد و ممکن است حتی در مقایسه با حجم اندکی که خط لوله TAP انتقال می‌دهد، چندین سال طول بکشد تا در بازارهای اروپایی قابل دسترس باشد.
