معلوم شد که این تهدید (وجود ماده انفجاری) نادرست است چون هواپیما بعد از فرود اضطراری و دستگیری پروتاسویچ ، به مسیر خود تا مقصد(آتن به ویلنیوس) ادامه داد. رهبران اتحادیه اروپا و ناتو و کشورهای عضو آنها نسبت به ای این اقدام دولت بلاروس واکنش نشان دادند. پیش بینی می شود که موضوع بلاروس به یکی از موضوعات اصلی در اجلاس سران اتحادیه اروپا در ۲۴ می (امروز) باشد .
عصر روز یکشنبه (دوم خرداد)، رومان پروتاسویچ یکی از بنیانگذاران کانال مشهورنکستا در بلاروس (Nexta) و سردبیر کانال تلگرامی «بلاروس مغز» به دست مقامات بلاروس بازداشت شد.
این دو کانال تلگرامی هر کدام نزدیک به یک میلیون نفر کاربر و و موقعیت مشابهی دارند: آنها مقامات بلاروس و شخص الکساندر لوکاشنکو را به شدت مورد انتقاد قرار می دهند، در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته به حمایت از سوتلانا تیخانوسکایا رقیب لوکاشنکو و دیگر مخالفان پرداختند. در جریان اعتراضات گسترده سال گذشته در بلاروس، که پس از اعلام برنده شدن لوکاشنکو در این انتخابات آغاز شد، کانال نکستا هماهنگ کننده اصلی اقدامات ضد دولتی بود. مقامات بلاروس این کانال های تلگرامی را افراطی اعلام کردند و بنیانگذاران را تحت تعقیب جنایی قرار دادند.
پروتاسویچ ۲۶ ساله در سالهای اخیر بر خلاف میل خود در اتحادیه اروپا زندگی کرده است در ۲۳ مه (دوم خرداد) او از آتن، جایی که برای تعطیلات به سر می برد، به ویلنیوس پرواز کرد و قصد داشت به لهستان نقل مکان کند. حدود ساعت ۱۳:۳۰ روز یکشنبه به وقت مسکو خبر رسید که هواپیمای ایرلندی رایان ایر (Ryanair)، که با آن پرواز کرد، به سرعت در مینسک فرود آمد.
فرود اضطراری به این صورت بود: پیامی در مورد خطر وجود ماده انفجاری در هواپیما از طرف خلبان دریافت شد، در همین حال وضعیت به رئیس جمهور لوکاشنکو گزارش شد و او فرمان چرخش و فرود هواپیما را در مینسک صادر کرد. یک جنگنده میگ -۲۹ از نیروی هوایی بلاروس نیز برای همراهی هواپیما به آسمان بلند شد.
کانال تلگرامی «حامی دولت» (Pool Pervoy)، که در واقع، سرویس مطبوعاتی رئیس جمهور بلاروس است، در این باره نوشت: “اگرچه تصویرها در صفحه کنترل نشان می داد که هواپیما تقریباً از مرز گذشته است اما وضعیت وجود تهدید برای هواپیما بلافاصله به رئیس جمهور گزارش شد. لوکاشنکا دستوری بدون قید و شرط داد که هواپیما را برگردانده شود و در مینسک به زمین بنشیند. در این شرایط مهمترین مسئله ایمنی و جان مردم است! »
بر اساس گزارش های رسانه ای اعلام شد که در این مورد اضطراری از مقامات بلاروس برای نجات هواپیما درخواست کمک شده است. اما به زودی پیامی از طرف شرکت رایانیر ارسال شد که از آن این نتیجه گرفته شد که این مامورین بلاروسی هستند که با خدمه تماس گرفته و او را از یک تهدید آگاه کرده و به او دستور دادند در مینسک بنشیند.
بعد از فرود، علاوه بر کنترل بار تمام مسافرین، چهار نفر ر را از هوایپیما بیرون آوردند که پروتاسویچ ۲۶ ساله یکی از انها بود و به دیگر مسافران گفت: اینجا جایی است که مجازات اعدام در انتظار من است. یک افسر تمام مدت کنار او ایستاده بود و سپس وی را بردند و دیگر مسافران با همین هواپیما بدون رومن پروتاسویچ به مقصد خود ادامه دادند.
پس از آنکه تعدادی از کانال های تلگرامی از جمله نکستا (Nexta) و و مغز بلاورس (“Belarus of the Brain) در بلاروس افراطی شناخته شدند، پرونده های جنایی علیه سازندگان و مدیران آنها تشکیل شد.
واکنش مخالفان دولت بلاروس
حادثه مربوط به فرود اجباری هواپیما برای بازداشت رومن پروتاسویچ، واکنش شدیدی در میان مخالفان بلاروس ایجاد کرد. بسیاری از آنها این پرونده را “بی سابقه” و اقدامات مینسک را «تروریسم دولتی» خواندند.
«سوتلانا تیخانوسکایا» که رقیب اصلی الکساندر لوکاشنکو در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ بود نیز گفت که تردیدی ندارد همه آنچه اتفاق افتاده عملیات سرویس های ویژه بلاروس بوده است.
واکنش اتحادبه اروپا
«گیتاناس ناوسدا»، رئیس جمهور لیتوانی، از اولین کسانی بود که در این باره صحبت کرد و گفت رژیم بلاروس پشت این عمل ناپسند است. من خواهان آزادی فوری رومن پروتاسویچ هستم.
سپس زنجیره ای از واکنش ها آغاز شد. «اورسولا فون» رئیس کمیسیون اروپا قول داد که این حادثه را بدون عواقب ترک نکند. «هرگونه نقض قوانین حمل و نقل هوایی بین المللی عواقبی را به دنبال دارد. غیرقابل قبول است که هواپیمای رایان ایر که از آتن به ویلنیوس در حال پرواز است، مجبور به فرود در مینسک شود.
” دبیرکل ناتو، جنس استولتنبرگ این حادثه را خطرناک خواند و گفت نیاز به تحقیقات بین المللی دارد. وزارت امور خارجه اتریش نیز بر لزوم تحقیقات در این باره صحبت کرد.
رئیس دیپلماسی فرانسه ژان ایو لودریان مقامات بلاروس را به هواپیماربایی متهم کرد و اظهار داشت که واکنش “قاطع و متحد” اروپا باید دنبال شود. همتای آلمانی وی، هایکو مااس نیز گفت:
و گفت: “این واقعیت که هواپیمایی که بین دو کشور اتحادیه اروپا پرواز می کند به بهانه تهدید مین مجبور به توقف شد، یک دخالت آشکار در ترافیک هوایی غیرنظامی در اروپا است. ما از گزارش هایی مبنی بر دستگیری روزنامه نگار رومان پروتاسویچ به این روش نگران هستیم.
” در همان زمان، اولاف شولز، وزیر دارایی آلمان گفت که به دلیل حادثه هواپیما، باید الکساندر لوکاشنکو تحریم شود.
نخست وزیر لهستان، ماتئوس موراویسکی نیز گفت که وی برای تشکیل جلسه اتحادیه اروپا در ۲۴ ماه مه به منظور بحث در مورد بلاروس، از اتحادیه اروپا درخواست کرده است. وی همچنین اظهار داشت که پروازهای شرکت های هواپیمایی بلاروس بر فراز خاک اتحادیه اروپا باید ممنوع شود.
