محمدحسین لطف‌الهی
هشدارهای جداگانه جانسون و استولتنبرگ در شرایطی مطرح شد که ولودیمیر زلنسکی، رییس‌جمهور اوکراین روز شنبه پس از بازدید از خط مقدم نبرد در مناطق جنوبی این کشور (میکلایف و ادسا) اعلام کرد که اوکراین «قطعا در برابر نیروهای متجاوز روس پیروز خواهد شد.»
نخست‌وزیر بریتانیا در مقاله‌ای که برای مقابله با ایده‌هایی نظیر «اعطای امتیاز ارضی به روسیه در ازای صلح» در نشریه ساندی تایمز چاپ لندن منتشر شده، نوشته است: «برای لحظه‌ای تصور کنید که رویاهای شکوهمندانه ولادیمیر پوتین به حقیقت بپیوندد، فرض کنید او آزادانه و بدون هیچ مزاحمی بتواند تمام مناطق اوکراین را که اکنون از سوی سربازان روسیه اشغال شده، تحت کنترل نگه دارد. چه اتفاقی می‌‌افتاد اگر هیچ کس حاضر نمی‌شد در اعتراض به اشغال اوکراین و ضمیمه کردن به سرزمین اصلی روسیه اعتراض کند. آیا این باعث صلح می‌شد؟ آیا باعث می‌شد جهان به جای امن‌تری تبدیل شود؟» به نوشته او «چنین حماقتی بزرگ‌ترین پیروزی برای متجاوزان در اروپا از زمان پایان جنگ جهانی دوم را رقم خواهد زد، چراکه ما می‌دانیم در این صورت پوتین در اوکراین متوقف نمی‌شود. او هفته گذشته خود را با پترکبیر مقایسه کرد و از حق ابدی روسیه برای بازپس‌گیری هر سرزمینی که اسلاوها در آن سکونت داشتند، سخن گفت. این دکترین به روسیه اجازه می‌دهد رویای تسخیر پهنه وسیعی از اروپا از جمله خاک بعضی کشورهای عضو ناتو را در سر داشته باشد.» جانسون تاکید دارد: «این وضعیت باعث می‌شود هر دیکتاتوری در جهان به خود اجازه دهد جاه‌طلبی‌های خود را با زور محقق کند و هیچ کشوری در هیچ جا امن نخواهد بود.»
بوریس جانسون تسخیر منطقه دونباس را «هدف پوتین از سال ۲۰۱۴» معرفی کرده و نوشته است که به‌رغم عدم دستیابی به این هدف تا به امروز، ممکن است پوتین در حلقه بسته خود تصور کند اشغال اوکراین ممکن است و این مساله جنگ را طولانی خواهد کرد. او معتقد است: «غرب همچنان باید به حمایت از اوکراینی‌ها ادامه دهد، چراکه پیروزی روسیه و پوتین در اوکراین فاجعه‌آمیز خواهد بود؛ هرگز نباید اوکراین را به پذیرش صلح بد تشویق کرد، چون این موضوع به راحتی زمینه حمله دیگر روسیه را فراهم می‌کند.» نخست‌وزیر بریتانیا از چهار اقدام لازم هم برای اطمینان از پیروزی اوکراین نام برده است: ۱٫ اطمینان حاصل کردن از اینکه مسیر ارسال سلاح و تجهیزات به اوکراین باز می‌ماند، ۲٫ کمک به حفظ بقای دولت اوکراین از طریق کمک مالی و فنی مستمر، ۳٫تلاش برای یافتن راه‌های جایگزین صادرات برای اوکراین در شرایطی که روسیه مسیر صادرات از دریای سیاه را بسته است، ۴٫ هموار ساختن مسیر صادرات مواد غذایی اوکراین از طریق دریا.
همزمان ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو هشدار داده است که جنگ اوکراین طولانی خواهد بود. ینس استولتنبرگ در مصاحبه با روزنامه «بیلد» آلمان تصریح کرد: ما باید برای این واقعیت آماده شویم که ممکن است (جنگ در اوکراین) سال‌ها طول بکشد. ما نباید دست از حمایت از اوکراین برداریم. حتی اگر هزینه‌های آن بالا باشد، نه تنها هزینه حمایت نظامی، بلکه حتی افزایش قیمت انرژی و مواد غذایی را درپی داشته باشد. او افزود: این حمایت به ارتش و در زمینه نظامی محدود نمی‌شود، بلکه فراتر از آن و شامل حمایت از قیمت انرژی و مواد غذایی می‌شود. استولتنبرگ اضافه کرد: عرضه جدیدترین تسلیحات به نیروهای اوکراینی شانس آزادسازی منطقه دونباس از کنترل روسیه را افزایش می‌دهد.
ینس استولتنبرگ در اوایل هفته گذشته گفته بود: احتمالا در نشست سران ناتو در مادرید در اواخر ماه میلادی جاری بر سر بسته کمکی برای اوکراین موافقت خواهد شد تا به انتقال تسلیحات قدیمی دوران شوروی این کشور به تجهیزات با استاندارد ناتو کمک شود. قرار است سران ناتو در نشستی که اواخر ماه جاری در مادرید برگزار می‌شود درباره ارسال بسته کمکی به اوکراین تصمیم‌گیری کنند. استولتنبرگ پیش از این گفته بود: انتظار می‌رود نشست سران ناتو در مادرید بسته کمکی به اوکراین را تصویب کند که به این کشور کمک می‌کند تا به تجهیزات استاندارد ناتو مجهز شود.
در مقابل این دیدگاه که ایالات متحده سیاست‌های خود را بر اساس آن اتخاذ می‌کند و دبیرکل ناتو و نخست‌وزیر بریتانیا نیز به حمایت از آن می‌پردازند، دیدگاه کسانی نظیر امانوئل مکرون رییس‌جمهور فرانسه و هنری کیسینجر وزیر خارجه اسبق ایالات متحده قرار دارد. مکرون هفته گذشته به همراه رهبران ایتالیا، آلمان و رومانی به کی‌یف سفر کرد تا نمایشی از حمایت اروپایی‌ها از اوکراین به راه بیندازد، در واقعیت اما آنها به کی‌یف رفته بودند تا در ازای پذیرش نامزدی اوکراین برای عضویت در اتحادیه اروپا از زلنسکی بخواهند تا هر چه سریع‌تر مذاکرات صلح با روسیه را آغاز کند. این مساله را اوکراینی‌ها آشکار کردند؛ روز جمعه ولودیمیر زلنسکی اظهار کرد که رهبران اروپایی به‌طور خصوصی صحبت‌هایی را درباره چشم‌انداز مذاکرات با روسیه مطرح کرده‌اند اما «جنگ در این مرحله نمی‌تواند پایان یابد.» همزمان اولکسی هونچارنکو، نماینده پارلمان اوکراین در مصاحبه‌ای گفته است که «وعده پذیرش نامزدی عضویت در اتحادیه اروپا بخشی از معامله پیشنهادی اروپایی‌ها در ازای حرکت دولت آقای زلنسکی به سمت مذاکرات آتش‌بس با روسیه است.» ویکتور آندروسیو، مشاور وزیر کشور اوکراین نیز در شبکه‌های اجتماعی نوشت: «مکرون، شولز و دراگی برای ما وعده نامزدی عضویت در اتحادیه اروپا را آورده‌اند و در ازای آن خواهان مذاکره و صلح با پوتین هستند.»
رییس‌جمهوری فرانسه چندی پیش گفته بود: اگرچه حمله روسیه به اوکراین یک اشتباه تاریخی بود، اما قدرت‌های غربی نباید روسیه را تحقیر کنند، چون وقتی این جنگ متوقف شود، ما می‌توانیم یک راه برون‌رفت از طریق مسیرهای دیپلماتیک ایجاد کنیم. آسوشیتدپرس نوشته است: نگرانی‌های داخلی اروپا راه خود را به سمت گفتمان غالب سوق می‌دهد، به ویژه زمانی که قیمت حامل‌های انرژی و کمبود مواد خام شروع به آسیب اقتصادی به مردم عادی می‌کند که با هزینه‌های برق بالاتر، هزینه سوخت و قیمت مواد غذایی مواجه هستند.
پیش از مکرون، هنری کیسینجر ۹۸ ساله که سابقا وزیر خارجه ایالات متحده بود، در جریان مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوییس گفت که «اوکراین باید پیش از آنکه تغییرات و تنش‌های فاحش ایجاد شود که نتوان به سادگی بر آنها غلبه کرد، مذاکرات را آغاز کند.» او افزود: «به لحاظ ایده‌آل، نقطه تعیین‌کننده و حدفاصل باید بازگشت به وضعیت پیشین باشد. دنبال کردن جنگ فراتر از آن مرحله، درباره آزادسازی اوکراین نخواهد بود، بلکه به معنای جنگ جدیدی علیه خود روسیه است.» کیسینجر تاکید کرد که برای غرب «مرگبار» خواهد بود که در «حال و هوای همین لحظه» غرق شود و موقعیت قدرت روسیه در اروپا را به دست فراموشی بسپارد. او با این توضیح که روسیه برای بیش از چهار قرن «بخشی اساسی از اروپا» بوده، تاکید کرد رهبران اروپایی نباید «از روابط بلندمدت غافل شوند» چون در غیر این صورت خطر قرار دادن روسیه در یک اتحاد دایمی با چین را ایجاد می‌کنند.
وجود این اختلاف‌نظر باعث شده است، غرب که در ابتدا از ایجاد جبهه‌ای واحد علیه روسیه گفته بود دچار مشکل شود و این مشکلات خود را در ایجاد ائتلاف تحریمی در اروپا یا ارسال سلاح به اوکراین نشان داده است.
روسیه در حال محاصره سیورودونتسک از شمال است
بعد از گزارش وزارت دفاع انگلیس درباره محاصره شدن شهر راهبردی «سیوِرودونتسک» در شرق اوکراین توسط روسیه، لندن این‌بار از تلاش روس‌ها برای تنگ‌تر کردن حلقه محاصره از شمال خبر می‌دهد. واحد اطلاعات ارتش انگلیس روز یکشنبه گفت: «در ۴۸ ساعت گذشته، روسیه تلاش‌های خود را برای پیشروی در جنوب ایزیوم، با هدف پیشروی عمیق‌تر در منطقه دونتسک و احاطه کردن منطقه سیورودونتسک از شمال، تجدید کرده است.» به نوشته وبگاه این واحد، در این بیانیه ادعا شده است: «از ۱۴ ژوئن، مقامات روسی و سران جدایی‌طلب شرق اوکراین ادعا کرده‌اند که در تلاش هستند تا گذرگاه‌های بشردوستانه ایجاد کنند تا غیرنظامیان بتوانند سیورودونتسک را تخلیه کنند.» وزارت دفاع انگلیس ادامه داد: «روسیه، چه در اوایل کارزار اوکراین و چه در سوریه، سابقه استفاده از گذرگاه‌های بشر دوستانه یکجانبه اعلام شده را به عنوان سازوکاری برای دستکاری در فضای نبرد و تحمیل انتقال اجباری جمعیت داشته است.» در ادامه این گزارش آمده است: «غیرنظامیان اوکراینی محبوس شده در سیورودونتسک احتمالا به استفاده از گذرگاه‌های پیشنهادی مشکوک هستند. گزینه‌های خروج از شهر با تخریب پل‌ها محدود می‌شود، اما مسیر پیشنهادی روسیه آنها را به سمت شهر سواتوا، در داخل سرزمین‌های تحت اشغال روسیه می‌برد.» این نهاد نظامی مدعی شد: «اگر غیرنظامیان به دام افتاده پیشنهاد خروج از طریق یک گذرگاه را نپذیرند، روسیه احتمالا ادعا خواهد کرد که تفاوت کمتری بین آنها و هر هدف نظامی اوکراینی در منطقه ایجاد می‌کند.»
