تاریخ انتشار : شنبه ۲ شهريور ۱۳۹۸ ساعت ۱۷:۵۰

انتخابات دومای شهر مسکو بطور غیرمنتظره به آزمون جدید و احتمالاً آزمون بزرگ برای حکومت روسيه تبدیل مي‌شود. نگرانی حکومت از شکست در انتخابات و تکرار افتضاح سال گذشته آن را وادار می‌کند از یک طرف نامزدان تحت حمایت خود را به شکل استتار شده روانه انتخابات کند، وقتی حزب حاکم روسيه واحد رسماً هیچ نامزدی در انتخابات پایتخت کشور پیشنهاد نمی‌کند، و از طرف دیگر با اقدامی زیاده از حد، از وارد شدن هر نامزد اپوزيسيون غیروابسته به انتخابات جلوگیری کند. واقعیت این است که حکومت روسيه با این اقدام به ریاست شهر مسکو لطمه جدی وارد کرد. در حال حاضر جمعیت مسکو بنظر از شهردار راضی است، وضع زندگی در این شهر خیلی بهتر از دیگر شهرهای کشور است و شانس پیروزی نامزدان اپوزيسيون – حداقل ظاهراً – ناچیز است. ولی مار گزیده از ریسمان سیاه و سفید می‌ترسد. نتیجه این بود که جمعیت پایتخت به حرکت افتاد. خیلی‌ها از تظاهرات مطلع شدند. قریب به 2000 نفر روانه بازداشت موقت شدند. سردمداران اپوزيسيون به محض اتمام بازداشت کوتاه مدت روانه بازداشت کوتاه مدت دیگر می‌شوند. حکومت، کمیسیون انتخابات مسکو و کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه بی اعتبار شدند، و حتی صاحبنظران نزدیک به حکومت به دنباله دار بودن این ماجرا و امکان از سر گرفته شد تظاهرات – ضمناً در بعد خیلی گسترده تر پس از اتمام فصل مرخصی – اعتراف می‌کنند.
 
تدارک انتخابات هفتمین دومای شهر مسکو
انتخابات هفتمین دومای شهر مسکو در روز واحد انتخابات در تاریخ 8 سپتامبر 2019 برگزار می شود. انتخابات بر اساس اکثریتی برگزار می شود ، 45 نماینده در 45 حوزه انتخاب می شوند، نمایندگان دومای شهر مسکو برای مدت 5 سال (تا سال 2024) انتخاب می شوند. طبق آمار اول ژوئیه 2019 ،  تعداد رأی دهندگان مسکو 7308،469 نفر است.
والنتین گوربونف (Valentin Gorbunov) که از سال 1994 رئیس کمیسیون انتخابات شهر مسکو است، اعلام نمود 233 تن می‌توانند در انتخابات دومای شهر مسکو شرکت کنند. 171 تن از آنها نمایندگان احزاب سیاسی هستند: 45 تن از حزب لیبرال دموکرات روسیه، 44 تن از حزب کمونیست روسیه و 40 تن از حزب روسیه عادل. کمیسیون دو تن از نامزدان حزب "یابلوکو" و همچنین نمایندگان احزاب "رودینا" ، "نیروی مدنی"، "حزب سبز"، "کمونیست‌های روسيه" و "حزب رشد" را هم ثبت کرد. حزب حاکم روسیه واحد بطور رسمی نامزدی در انتخابات ندارد. نمایندگان آن به عنوان نامزدان سر خود ثبت نام می‌کردند. بعضی‌ها در اسناد تعلق خود به حزب را ثبت می‌کردند، دیگران خیر.
انتخابات سپتامبر 2018 نشان داد حزب حاکم روسيه واحد موقعیت انحصاری خود در انتخابات را از دست می‌دهد. حتی برخی نامزدان ریاست مناطق که ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه بطور مستقیم از آنها حمایت کرده بود نتوانستند در انتخابات پیروز شوند. این واقعیت باعث شد طی یک سال اخیر تحولاتی در رابطه با تدارک انتخابات سال 2019 رخ دهد. در وهله اول مقامات سعی دارند با نامزدان برتر اپوزيسيون رسمی به توافق برسند تا آنها از شرکت در انتخابات خودداری کنند و نامزدانی که امکان پیروزی در انتخابات را ندارند بجای آنها ثبت شوند.
ترفند دوم این است که امروز نامزدان حزب حاکم به عنوان نامزد غیروابسته در انتخابات شرکت می‌کنند. تا به این ترتیب تنفر مردم از این حزب بر نتایج آنها در انتخابات اثر نگذارد.
 با نامزدان اپوزيسيون غیر رسمی به شکل سخت‌تری رفتار می شود. نامزدانی که قصد شرکت در انتخابات ریاست منطقه را دارند باید از "فیلتر محلی" عبور کنند. منظور این است که آنها باید از تعداد مشخص نمایندگان شوراهای محلی امضا جمع کنند. این ترفند در انتخابات رئیس شهر سنت پطرزبورگ بکار گرفته شده و در نتیجه برجسته‌ترین نماینده اپوزيسيون در شورای قانونگذار شهر نخواهد توانست در انتخابات رئیس شهر شرکت کند.
افراد مایل به شرکت در انتخابات نمایندگان شوراهای شهر و استان به وسیله جعلی اعلام کردن امضاهای جمع شده به نفع آنها بین مردم از حق نامزدی در انتخابات محروم می‌شدند. در انتخابات دومای مسکو این ترفند بکار گرفته شد. در نتیجه 57 نامزد نتوانستند از مرحله ثبت در انتخابات عبور کنند.
کمیسیون‌های انتخابات به نامزدان اپوزيسيون مانند ایلیا یاشین (Ilya Yashin)  رئیس شورای ناحیه کراسنوسلسکی، لیوبوف سوبول (Lyubov Sobol) حقوقدان بنیاد مبارزه با فساد (ساختار وابسته به آلکسی ناوالنی)، کنستانتین یاناوسکاس (Konstantin Yanauskas) نماینده شورای ناحیه زیوزینو، یولیا گالیامینا نماینده شورای ناحیه تیمیریازفسکی، به سیاستمداران اپوزيسيون دمیتری گودکوف (Dmitri Gudkov)، گنادی گودکوف (Gennady Gudkov)، ایوان ژوکوف (Ivan Zhukov) مدیر بنیاد مبارزه با فساد، و همچنین آلکساندر سولوویوف عضو تیم گودکوف و سرگئی میتروخین (Sergei Mitrokhin)  عضو کمیته سیاسی حزب "یابلوکو" (Yabloko)  پاسخ رد دادند[1].
همه آنها عدم ثبت نمایندگی خود را غیرقانونی اعلام کردند. نمایندگان اپوزيسيون در شوراهای نواحی مسکو 10 ژوئیه بطور انفرادی با پوسترهایی در برابر کمیسیون انتخابات حضور یافته و درخواست کردند نامزدان اپوزيسيون در انتخابات دومای شهر ثبت شوند[2]. شکایت نامزدان ثبت نشده به کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه هم نتیجه نداد.
 
تظاهرات اعتراض در مسکو
این وقایع به تظاهرات اعتراض بزرگ منتهی شد که پس از انتخابات سال‌های 2011-2013 نظیر نداشت.
اولین تظاهرات اپوزيسيون با درخواست راه دادن نامزدان آن به انتخابات دومای شهر مسکو در 14 ژوئیه برگزار شد. مقامات اجازه دادند این گردش بدون مجوز معترضین تا شهرداری برسد ولی در محل 40 تن بازداشت شدند که ایلیا یاشین، ایلیا یاشین ، یولیا گالیامینا (Yulia Galiamina)، لیوبوف سوبول بین آنها بودند[3].
راهپیمایی بعدی روز 20 ژوئیه در خیابان ساخاروف برگزار شد. شهرداری مسکو اجازه برگزاری این تجمع را داده بود. درخواست معترضین در این تظاهرات هم راه دادن نامزدان اپوزيسيون به انتخابات دومای شهر مسکو بود. در آن لحظه این تجمع بزرگترین تظاهرات اعتراض در مسکو طی سال‌های گذشته بود. طبق گزارش مرکز شمارش "شمارنده سفید" 22 هزار تن در محل حضور یافته بودند[4]. به گزارش پلیس مسکو 12 هزار تن در این تجمع شرکت کردند. آلکسی ناوالنی (Alexei Navalny) هم برای حمایت از نامزدان ثبت نشده در محل حضور یافت. در خاتمه تظاهرات به حکومت اتمام حجت شد: اگر طی یک هفته نامزدان اپوزيسيون به انتخابات راه نیابند تظاهرات بعدی 27 ژوئیه بدون مجوز برگزار مي‌شود.
به دنبال این تظاهرات الا پامفیلووا (Ella Pamfilova) رئیس کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه با نامزدان ثبت نشده در انتخابات ملاقات داشت. پامفیلووا اعلام نمود ثبت همه نامزدان مردود ممکن نیست. وی در پاسخ به شکایات دریافت شده از اقدام کمیسیون انتخابات مسکو اعلام نمود این کمیسیون از کمیسیون مرکزی دستور نمی‌گیرد. تنها در مورد حضور نمایندگان کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه در جلسه کمیسیون انتخابات مسکو حین بررسی شکایت این نامزدان توافق حاصل شد.
پامفیلووا روز بعد اعلام نمود درخواست نامزدان مردود برای ثبت همه آنها بدون بازرسی امضاهای جمع شده می‌تواند نشانه عدم تمایل به بازرسی شفاف "واقعیت باشد نه آنچه آنها در تظاهرات ادعا می‌کنند"[5].
24 ژوئیه آلکسی ناوالنی در برابر خانه خود بازداشت و بخاطر درخواست برگزاری تظاهرات 27 ژوئیه به 30 روز حبس محکوم شد. اندکی بعد کمیته دادرسی روسیه پرونده‌ای تحت عنوان جلوگیری از تحقق حقوق انتخاباتی یا فعالیت کمیسیون‌های انتخابات باز کرد که افراد متهم به آن می‌توانند حداکثر به 5 سال حبس محکوم شوند. به دنبال اقدام کمیته دادرسی، اولگ استپانوف (Oleg Stepanov) رئیس ستاد ناوالنی در مسکو به اتهام درخواست برگزاری تظاهرات غیرمجاز بازداشت و به 8 روز حبس محکوم شد. عصر 24 ژوئیه در خانه دمیتری گودکوف و ایوان ژدانوف نامزدان ثبت نشده تفتیش شد. پس از تفتیش چند تن برای بازجویی احضار شدند. سپس 26 ژوئیه تفتیش‌های دیگری در خانه و دفاتر نامزدان ثبت نشده اپوزيسيون ترتیب داده شده و به دنبال آن ایلیا یاشین هم به بازداشتگاه منتقل شد.
25 ژوئیه کمیسیون انتخابات شهر مسکو تصمیم کمیسیون‌های انتخابات نواحی شهر در مورد عدم ثبت نامزدان معترض را تأیید کرد[6].
 تظاهرات روز 27 ژوئیه در برابر شهرداری مسکو برگزار شد. دادستانی مسکو، پلیس و شورای حقوق بشر جنب ریاست جمهوری هشدار دادند که افراد سازمان دهنده و شرکت کننده در این تظاهرات مسئولیت خواهند داشت. مقامات همچنین هشدار دادند در این تظاهرات جوانان مشمول خدمت وظیفه برای احضار به خدمت دستگیر می‌شوند.
صبح 27 ژوئیه پلیس رهبران معترضین – ایوان ژدانوف، لیوبوف سوبول، دمیتری گودکوف، ایلیا یاشین و یولیا گالیامینا را بازداشت کردند. تظاهرات ساعت 2 آغاز شد. تمام خیابان "تورسکایا" (محل ساختمان شهردای مسکو) حصارهای فلزی نصب و اتوبوس‌های حامل نفرات پلیس و کامیون‌های نگاه داشتن بازداشت شده‌ها در محل بودند. همه مغازه‌ها تعطیل بودند. تعداد مأموران در محل نظیر نداشت. طبق اطلاعات خبرنگاران، مأموران پلیس از دیگر مناطق برای مقابله با معترضین به مسکو برده شده بودند. فقط 500 تن در برابر ساختمان شهرداری حضور داشتند. به گزارش روزنامه ودمستی حداقل 5000 نفر در تظاهرات شرکت کردند. صلی اعلام می‌کند 3500 تن در تظاهرات شرکت کردند. هرچند مأموران در برگه بازداشت ایلیا آزار خبرنگار ویژه روزنامه نووایا گازتا نوشتند که 10 هزار نفر در محل بودند[7]. پلیس افراد جمع شده در محل را پراکنده کرد و آنها روانه دیگر خیابانها شده و شعارهایی سر می‌دادند.
 طی این روز 1074 (به گزارش پلیس) تا 1373 نفر (به گزارش پرتال "او.و.د. اینفو" بازداشت شدند. پلیس همزمان در استودیوی ناوالنی را شکست که مشغول پخش مستقیم تظاهرات در "یوتیوب" بود. مجری پخش و 4 تن از کارکنان استودیو توقیف شدند. پلیس همچنین به دفتر شبکه تلویزیونی باران رفته که خودش هم مراسم را پخش می‌کرد. به سردبیر برگه احضار به بازپرسی داده شد.
پلیس در پراکنده کردن تظاهرات با شدت اقدام کرد. علیه تظاهر کنندگان باتوم بکار گرفته شد. سگ‌های پلیس به سوی تظاهر کنندگان رانده می‌شدند:

 
ایلیا یاشین پیشنهاد کرد تظاهرات بعدی 3 اوت برگزار شود. ضمناً شبکه‌های فدرال از برگزاری تظاهرات خبر ندادند. ولی بزودی شبکه "Ren TV" در گزارشی تحت عنوان "نمایش قربانی" از این حرف زد که عملیات ماهیت سازمان یافته داشت و بظاهر جوانانی در رأس تظاهرات به دیگران دستور می‌دادند.
دادگاه‌ها تا 30 اوت دستور حبس 61 نفر را صادر کردند. نامزدان ثبت نشده که قبلاً بازداشت شده بودند به حبس‌های مختلف از 7 تا 30 روز محکوم شدند. تا 2 اوت تعداد افراد محکوم به حبس کوتاه مدت به 88 نفر رسید. 332 نفر جریمه شدند[8]. 30 ژوئیه کمیته دادرسی پرونده اغتشاش باز کرد. روز بعد سرویس دفاع از نظم مشروع و مبارزه با تروریسم سرویس فدرال امنیت؛ اداره کل مقابله با افراط گرایی وزارت کشور و مرکز ضد افراط گرایی پلیس مسکو تفتیش خانه افراد شرکت کننده در اعتراضات را آغاز کردند.
تظاهرات 3 اوت در نتیجه عدم توافق شهرداری و درخواست کنندگان برگزاری تظاهرات بدون مجوز برگزار شد. محل تظاهرات خیابان "بولوارنویه کالتسو" بود. در این زمان بسیاری از سردمداران اعتراض در حبس بودند. وزارت کشور اعلام نمود 1500 تن در این تجمع شرکت داشتند هرچند شاهدان از حضور هزاران تن حرف زدند. در این روز پلیس 1001 نفر را بازداشت شد. گفته شد حداقل 19 تن حین بازداشت مورد ضرب و شتم قرار گرفتند.
مقامات همچنین برای منحرف کردن توجه از معترضین روز 3 اوت مراسم "ششلیک Live" در پارک گورکی را ترتیب دادند.
به دنبال آن مقامات به درخواست اپوزيسيون برای برگزاری تظاهرات 10 اوت پاسخ مثبت دادند. سازمان دهندگان تظاهرات اعلام کردند خوانندگان محبوب بین جوانان در تظاهرات حضور خواهد یافت. 9 اوت بسیاری شخصیت‌های سرشناس در بخش رسانه‌ها و فضای وبلاگ دعوت کردند مردم در تظاهرات حضور یابند. شهرداری بنوبه خود کنسرتی در پارک گورکی ترتیب داد تا جوانان را به آن جلب کند.
برغم این، 10 اوت بزرگترین تظاهرات اپوزيسيون در مسکو برگزار شد. به گزارش "شمارشگر سفید" 60 هزار نفر در محل حضور یافته بودند. پلیس اعلام کرد 20 هزار نفر در محل حضور یافتند. پس از تظاهرات چند هزار تن به سوی دفتر ریاست جمهوری به حرکت درآمدند. پلیس با بازداشت‌های خشونت بار با آنها مقابله کرد. طبق اطلاعات موجود 256 تن در مسکو بازداشت شدند.
تظاهرات 10 اوت نشان داد سطح نارضایتی از حکومت و شیوه اقدام آن در پایتخت (که اوضاع جمعیت در آن خیلی بهتر از دیگر شهرها و مناطق کشور است) فوق العاده بالا است. و حکومت به این اعتراض با خشونت پاسخ می‌دهد. در برخی موارد حتی عابران مورد ضرب و شتم قرار گرفتند.
پس از 10 اوت مقامات و نمایندگان اپوزيسيون در مورد برگزاری تظاهرات جدید به توافق نرسیده‌اند.
 
دیدگاه صاحبنظران و اپوزيسيون در مورد تظاهرات مسکو
واکنش صاحبنظران و نمایندگان اپوزيسيون به این سرکوب‌ها چند بعد داشت. سیاستمداران اپوزيسيون از قصد حکومت برای برقراری رژیم سختگیر و قطع آزادیها حرف زدند. بین آنها در مورد اقدام بعدی وحدت نظر وجود ندارد. ناوالنی پیشنهاد می‌کند مردم برغم این اوضاع در انتخابات شرکت کنند. او راهبرد "رای دادن عاقل" را پیشنهاد می‌کند  تا به نامزدان رقیب حزب حاکم (بدون وابستگی به تعلق آنها به احزاب ظاهراً مخالف و واقعاً همراه حکومت) رأی داده شده و عدم اعتماد به حزب حاکم بیان شود. به گفته وی، معنای اصلی رأی گیری در هم شکستن موقعیت انحصاری حزب روسیه واحد در پارلمان پایتخت است (ناوالنی به اتهام نقض مقررات برگزاری تظاهرات در حبس 30 روزه در زندان بسر می‌برد). مأموریت اپوزيسيون رشد سطح حضور مردم در انتخابات می‌باشد تا نامزدان مورد حمایت شهرداری بازنده شوند. وی همچنین از مردم دعوت کرد شرکت در تظاهرات اعتراض را ادامه دهند[9].
بوریس ویشنفسکی (Boris Vishnevski) نماینده اپوزيسيون از سنت پطرزبورگ این پیشنهاد ناوالنی انتقاد کرده و آن را "رأی دادن ناعاقل" نامید[10]. وی به این اشاره کرد که ناوالنی در انتخابات دومای دولتی هم توصیه کرده بود مردم به مخالفان حزب حاکم رأی بدهند و احزاب اپوزيسيون رسمی در نتیجه وارد دوما شده و با حکومت در تصویب قوانین ضد مردمی همراهی کردند. ناوالنی سپس در تظاهرات ریاست جمهوری (که نامزدی خودش در آن ثبت نشد) پیشنهاد کرد در انتخابات شرکت نشود و به این ترتیب طرفداران پوتین در انتخابات شرکت کرده و باعث شدند این تصور بروز کند که همه از پوتین حمایت می‌کنند.
این بگومگو حاکی از وجود اختلاف محسوس بین نمایندگان اپوزيسيون لیبرال است. امری که صاحبنظران نزدیک به حکومت بلادرنگ به آن اشاره کردند. کنستانتین کاستین (Konstantin Kostin) رئیس بنیاد توسعه جامعه مدنی (نزدیک به کرملین) از ممکن نبودن اتحاد اپوزيسيون حرف می‌زند. وی می‌گوید آنها فعلاً، در مقابله با حکومت، همراه شده‌اند ولی همین که اقدام در جهت نیل به اهداف مشخص مطرح شود، تعداد افراد شرکت کننده در تظاهرات بشدت کاهش یابد. کسانی که امروز درخواست‌های قلمبه به میان می‌آورند به قبول آنها از طرف حکومت باور ندارند.
میخاییل وینوگرادوف (Mikhail Vinogradov) رهبر بنیاد "سیاست پطربورگ" هم معتقد است نمایندگان اپوزيسيون هدف و استراتژی مشخص ندارند. اقدام غیر معقول حکومت تنها امید اپوزيسيون است.
ولی امر خیلی مهم‌تر وجود سطح بالای اعتراض در جامعه است. شرکت دهها هزار تن در تظاهرات در پایتخت همچنین نشانه نارضایتی مردم از حکومت و پوتین است. آلکساندر کینف (Alexandr Kinev) صاحبنظر سیاسی به این اشاره می‌کند که اعتراض در جامعه روسيه ریشه دوانده است: پیوستن افراد سرشناس و رهبران افکار عمومی به اعتراض نشان می‌دهد تلاش حکومت برای بی‌اعتبار کردن اعتراض شکست خورده است. ادامه فشار حکومت فقط باعث مي‌شود روند قهرمان جلوه گر شدن و شهرت یافتن نمایندگان اپوزيسيون شدت یابد[11].
بخش روسی بی‌بی‌سی بحث صاحبنظران در مورد اهمیت تظاهرات مسکو را ترتیب داد[12]. کینف طی این بحث گفت: اعتراض در مسکو قطع نمی‌شود زیرا علت اعتراض از بین نرفته است. علت اعتراض در آغاز عدم ثبت نام نامزدانی بود که امضاهای لازم برای ثبت نام را جمع کرده بودند، و مردم همه این واقعیات را دیدند. حکومت نه تنها به نظر افراد ناراضی از این موقعیت گوش نداد، بلکه به تشدید درگیری پرداخت. حکومت با اقدامات انتظامی بی نظیر تعداد افراد تحت فشار را افزایش داد. به این ترتیب حکومت مایه ناخرسندی بسیاری از افراد دور از سیاست شده است. با ادامه این رفتار خلاف اخلاق (از نقطه نظر مردم)، حکومت تعداد افراد ناراضی را افزایش میدهد. یعنی حکومت مقصر اصلی شدت یافتن اعتراض است. بزودی، مردم از مرخصی برمی‌گردند، دانشجویان می‌آیند، اگر در تعطیلات تابستان این همه مردم روانه تظاهرات می‌شوند، پس بعد از اتمام تعطیلات این رقم رشد می‌کند.
لئونید پولیاکوف (Leonid Polyakov) صاحبنظر سیاسی این مسئله را مطرح کرد که اصلاً خواسته اپوزيسيون شرکت در انتخابات نیست بلکه می‌خواهند مردم را به خیابانها روانه کنند: خواسته مسئولین تظاهرات ثبت نامزدان نیست، آنها می‌خواهند موج اعتراض بلند شود. و امکان دارد آنها هدف بزرگتری داشته باشند. بنظر پولیاکوف، یکی از دلایل حضور افراد بیشتر در همایش 10 اوت (50 هزار) مجاز بودن تظاهرات بود. عامل دیگر شرکت خوانندگان رپ بود. وی خاطر نشان می‌کند اعتراض تا روز انتخابات ادامه خواهد داشت. اینها هدف مشخص دارند: می‌خواهند موج اعتراض را تا خود انتخابات و حتی پس از آن ادامه دهند. امکان دارد حتی بعد از روز انتخابات (مانند انتخابات دومای دولتی در سال 2011) تظاهراتی ترتیب داده شود. پولیاکوف ضمناً می‌گوید نهادهای انتظامی آماده این روند هستند.
کریل روگوف (Kirill Rogov) به این اشاره کرد که سطح سیاسی شدن احوال مردم رشد کرده است. مردم آماده‌اند در مراسم اعتراض، نه تنها در مسکو بلکه در مناطق مختلف کشور، شرکت کنند. مردم امروز خیلی بیش از گذشته‌ها بر خواسته خود اصرار دارند. ما همچنین شاهد سطح بالای احوال سیاسی بین جوانان هستیم. مسئله انتخابات دومای مسکو نیست، مسئله آن اوضاع فوق العاده و ترور پلیسی است که در مسکو برای سرکوب اعتراض بکار گرفته مي‌شود. هنوز صحبت از آینده کار دشواری است. باید دید جوانان تا چه مدت در این مراسم شرکت می‌کنند، چه وقتی و با چه چیزی آنها را ارعاب می‌کنند. اما با توجه به اینکه اکثر جوانان امروز در مسکو نیستند، اعتراض در پاییز شدت خواهد گرفت.
آلکساندر سوخارنکو (Alexandr Sukharenko) صاحبنظر ضد فساد غیروابسته هم در مقاله‌ای در روزنامه نزاويسيمايا گازتا نوشت: تظاهرات اعتراض نشانه نارضایتی مردم از اوضاع و ممکن نبودن اثر گذاشتن آنها بر این اوضاع می‌باشد. جمعیت حکومت کنونی را جنایتکار و فاسد و دور از مردم تلقی می‌کنند. در ضمن بخش اعظم مردم ترجیح می‌دهند نارضایتی خود را در آشپزخانه بیان کنند و کمتر کسی آماده است در تظاهرات شرکت کند. این احوال را مي‌شود درک کرد. مردم نمی‌خواهند در نتیجه شرکت در تظاهرات از سلامت یا آزادی محروم شوند. مبلغ جریمه شرکت در تظاهرات هم خیلی گزنده است. ولی مردم خواهان دموکراسی هستند، و توسل زیاده از حد حکومت به زور احوال منفی را فقط شدیدتر می‌کند[13].
گنادی گودکوف سیاستمدار اپوزيسيون پس از تظاهرات 10 اوت  در وبلاگ خود در خصوص علت این رفتار خشونت بار فوق العاده نوشت: " هدف رژیم از دادن دستور اقدام با حداکثر سختگیری به ژاندارم‌های خود، به خشم آوردن جامعه است. رژیم می‌خواهد جامعه را عصبانی و به تلافی جویی وادار کند. امروز رژیم حمایت جامعه را بطور کامل از دست داده است. جامعه از حزب حاکم روسيه واحد نفرت دارد اما سطح محبوبیت دولت و دوما فوق العاده پایین است. حتی محبوبیت پوتین پایین می‌رود... ممکن است هدف این اقدامات وادار کردن مردم به اقدام افراطی به منظور تبرئه برقراری اوضاع اضطراری باشد. اگر این حدسیات صحت داشته باشد پس ما وارد آخرین مرحله حکومت پوتین مي‌شویم: نقاب ها به کنار انداخته مي‌شود. راه کره شمالی تنها راه باقیمانده می‌باشد"[14].
این ارزیابی البته اغراق آمیز است ولی امروز روشن می‌باشد که حکومت سطح پایین محبوبیت خود را احساس کرده و پس از مرحله مسدود کردن راه نامزدان اپوزيسيون به سوی انتخابات مرحله توسل به خشونت نسبت به اپوزيسيون فرا می‌رسد.
 
واکنش مقامات
مقامات به تظاهرات به چند شکل واکنش نشان دادند. اولاً پس از تظاهرات 10 اوت هماهنگی تظاهرات جدید میسر نشده، هرچند اپوزيسيون درخواست داشت هم در 17 اوت و هم 24 و25 اوت به آن اجازه برگزاری تظاهرات داده شود. شهرداری در پاسخ پیشنهاد می‌کند تظاهرات اپوزيسيون در مناطق فوق العاده دور افتاده از مرکز پایتخت برگزار شوند.
در بخش انتظامی پرونده‌ای در خصوص سازمان دادن اغتشاش جمعی باز شده و چند تن از جوانان شرکت کننده در تظاهرات در این رابطه متهم شده‌اند و امکان دارد به چند سال زندان محکوم شوند. میخاییل فدوتوف رئیس شورای حقوق بشر ریاست جمهوری روسيه این اتهامات را وارد تلقی نمی‌کند. وی در نامه به یوری چایکا (Yuri Chayka) دادستان کل روسيه درخواست کرد قانونی بودن اقامه دعوا در مورد اغتشاش در تظاهرات غیر مجاز 27 ژوئیه بازرسی شود[15].
بین دیگر ترفندهای مقامات برای مقابله با شرکت مردم در تظاهرات میتوان به اقدام مأموران سربازگیری برای شکار جوانان مشمول خدمت در تظاهرات و رفتن مأموران دادگاهی به محل برای توقیف افراد بدهکار اشاره کرد.
هیچ نوع اغماض در مورد شرکت نامزدان اپوزيسيون در انتخابات در کار نبود. برعکس، نامزدان اپوزيسيون از طرف رئیس کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه به اقدام غرضدار علیه آن در ازای اجرت گرفتن اشاره کرد[16].
پامفیلووا گفت: "می‌دانم چه مبالغی هزینه شده و به چه کسی چه پولی داده شده است". ولی نگفت چه کسی سعی بر بدنام کردن کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه دارد. از قرار علت امر انتشار گزارش بنیاد مبارزه با فساد ناوالنی بود که که در آن ادعا مي‌شود نوه بوریس ابزه‌یف (Boris Ebzeyev)، از اعضای کمیسیون مرکزی انتخابات روسیه، در سال 2009، در سن چهار سالگی، صاحب آپارتمان دو طبقه در مسکو شد. قیمت بازاری آپارتمان، طبق ارزیابی بنیاد، حدود 500 میلیون روبل است.
بنظر می‌رسد حکومت فعلاً قصد دارد از راه سرکوب پلیسی با نارضایتی‌ها مقابله کند. مشکل راه جدید این است که روسيه چند سال است در مسیر رکود اقتصادی قرار دارد. حکومت هیچ برنامه نظام مندی برای خروج از بحران ندارد. قریب به نصف جمعیت با مشکلات مالی مواجه مي‌شود. حکومت آشکارا با مردم به تندی حرف می‌زند. رفتار غیر اخلاقی حکومت و گزارش از زندگی مجلل مقامات (وقتی شووالوف معاون اول اسبق نخست وزیر روی کوچک بودن آپارتمان‌ها می‌خندید اما همسرش در فیس‌بوک می‌نوشت که بخش "بیزنس کلاس" هواپیما برای سگ‌هایش مناسب نیست و ناچار است برای بردن آنها به سوئیس هواپیما اجاره کند[17]) مردم را فوق العاده عصبانی می‌کند. نابسامانی در کشور و دروغگویی مقامات افزایش می‌یابد. اخیراً انفجاری مرموز همراه با رشد تشعشع رادیو آکتیو باعث جان باختن چند دانشمند هسته‌ای در میدان تیر در استان آرخانگلسک شد و مقامات فقط پس از گذشتن چند روز به ماهیت هسته‌ای سانحه اعتراف کردند.
نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد مردم برغم نارضایتی هنوز آماده شرکت در تظاهرات نیستند[18]، ولی حکومت درصورت ادامه این رفتار می‌تواند کاری کند که آنها برای تظاهر آماده شوند.
علاوه بر مقابله در بخش انتظامی، این دیدگاه بیان مي‌شود که تظاهرات از خارج ترتیب داده می‌شوند. هدف از این تبلیغات (تاکنون هیچ شواهدی به غیر از هشدار سفارت آمریکا به اتباع کشور برای نرفتن به محل تظاهرات و تشریح محل تظاهرات ارائه داده نشده) قانع کردن مردم به این است که اپوزيسيون بازیچه دست خارجیان بوده و از خارج اجرت می‌گیرد. در این رابطه نظارت بر ارتباط جمعی روسيه در نامه به شرکت "گوگل" از آن درخواست کرد تظاهراتی که مقامات اجازه برگزاری آنها را نداده‌اند تبلیغ نشود. این نوع تظاهرات در "یوتیوب" تبلیغ مي‌شود که به "گوگل" تعلق دارد[19].
سپس کمیسیون دفاع از حاکمیت شورای فدراسیون اعلام نمود قصد دارد از سفرای کشورهایی دعوت کند که در سایت نمایندگی آنها گزارش‌هایی در خصوص تظاهرات مسکو منتشر شده بود، در جلسات آن حضور یابند. لیودمیلا بوکووا (Lyudmila Bokova) از اعضای کمیسیون گفت  در سایت بسیاری از سفارتخانه‌ها گزارش‌های مفصلی در خصوص مسیر برگزاری تظاهرات مسکو منتشر شده بود. "روشن نبود این چیست؟ هشدار به اتباع خود یا درخواست ترتیب دادن اغتشاش". وی گفت این اقدامات را مي‌شود دخالت در امور داخلی روسيه ارزیابی کرد[20].
به دنبال دو نهاد مذکور، ویاچسلاو والودین (Vyacheslav Volodin) رئیس دومای دولتی اعلام نمود مسئله دخالت خارجی در امور داخلی روسيه در جلسه 19 اوت شورای دوما بررسی مي‌شود. وی تأکید نمود نمایندگان همه فراکسیون‌های دوما درخواست کرده بودند جلسه فوق العاده برگزار شود[21].  والودین گفت "به رئیس کمیته امنیت و مقابله با فساد دومای دولتی دستور داده شده اسناد موجود بررسی، اوضاع تحلیل شده و پیشنهادهای مربوط به بررسی دخالت را به شورای دوما ارائه کند".
در جلسه شورای دوما در مورد تشکیل کمیسیون بازرسی دخالت خارجی در امور داخلی روسيه تصمیم گرفته شد. هرچند تنها شواهد امر گزارش سفارت آمریکا و یادداشتی در تویتر "صدای آلمان" بود. ایوان تیموفه‌یف (Ivan Timofeyev) مدیر برنامه شورای روابط بین‌الملل روسيه معتقد است بازرسی دخالت خارجی در امور روسيه در دومای دولتی امتیازی برای مسکو در صحنه بين‌المللي در بر نخواهد داشت. وی خاطر نشان می‌کند در اتهامات از امور خرد و ریزی حرف زده مي‌شود که ماهیت غیر عمدی داشت و ضمناً به اقدام تحریک آمیز شباهت ندارد. در نتیجه در غرب بعضی‌ها خواهند گرفت روسيه دارد از کاه کوه می‌سازد تا توجه از دخالت خود در انتخابات دیگران را منحرف کند. اعلامیه دومای دولتی در این مورد باعث آغاز موج جدید ضد روسيه خواهد شد. و معلوم نیست فایده این کارها چیست[22].
یکی از اموری که صاحبنظران و رسانه‌ها به آن اشاره می‌کردند سکوت رئیس‌جمهور روسیه در مورد این وقایع بود. دمیتری پسکوف (Dmitry Peskov) سخنگوی رئیس جمهور روسیه اعلام نمود ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه تظاهرات اپوزيسيون در مسکو را پیگیری می‌کند. پسکوف گفت: هر روز وقایع بسیاری در روسيه رخ می‌دهد که طبعاً امور مورد توجه رئیس‌جمهور هستند و او نباید در مورد هر کدام از آنها اظهار نظر کند"[23]. وی افزود که بنظر کرملین وقایع جاری امر خارق العاده‌ای نیست. پسکوف همچنین اعلام نمود اقدام مأموران انتظامی در تظاهرات اعتراض در مسکو "مطلقاً موجه" است. در حالی که  میخاییل فدوتوف (Mikhail Fedotov) رئیس شورای حقوق بشر ریاست جمهوری روسيه از این حرف زده بود که مأموران انتظامی "خیلی خشن" اقدام کرده‌اند و قول داد گزارش مربوطه را برای رئیس‌جمهور تهیه کند. همزمان سخنگوی رئیس‌جمهور روسیه گفت توسل به زور زیاده از حد از طرف نهادهای انتظامی علیه معترضین مجاز نیست. وی در مورد ضرب و شتم یک دختر حین بازداشت وی اظهار نظر کرد. پسکوف گفت بلاتردید به این نوع موارد توجه مي‌شود و هم اکنون بازرسی داخلی در مورد حادثه در جریان است.
در نهایت رئیس‌جمهور روسیه فقط در پاسخ به سئوال خبرنگاران خارجی و در خارج از کشور، طی دیدار از فرانسه، در مورد تظاهرات مسکو اظهار نظر کرد. پوتین گفت: "افرادی که تصمیم کمیسیون انتخابات را قبول نمی‌کنند می‌توانند به دادگاه مراجعه کنند و قبلاً به برخی از این مراجعه‌ها پاسخ مثبت داده شده است (در یک مورد دادگاه شکایت سرگئی میتروخین از کمیسیون انتخابات را وارد دانسته و کمیسیون را موظف کرد نامزدی میتروخین در انتخابات را ثبت کند و میتروخین به عنوان نامزد انتخابات دومای شهر مسکو ثبت شد-م). پوتین افزود "شهروندان حق اعتراض مسالمت آمیز طبق قانون را دارند... ولی کسی حق نقض قانون و کشاندن کار به اوضاع بی معنی یا درگیری با مقامات را ندارند. مقصران باید جلب شوند". وی اوضاع را با اعتراض "جلیقه‌های زرد " در فرانسه مقایسه کرد که طی آنها 11 تن کشته شده، 2500 تن جراحت برداشته و بسیاری از مأموران پلیس جراحت برداشتند.
وی توضیح داد: "نمی‌خواهیم چنین اموری در پایتخت روسيه رخ دهد. هر کاری می‌کنیم که اوضاع سیاسی ما در بستر قانونی پیشرفت کند".
ماکرون گفت: باید کاری کرد که شهروندان بتوانند ضمن رعایت نظم در تظاهرات شرکت کنند.
پوتین پاسخ داد: "ما همین کار را می‌کنیم" و به این اشاره کرد که اخیرا تظاهرات مجاز برگزار و جریان مسالمت آمیز داشت.
 
پسگفتار
تظاهرات اعتراض در مسکو نشان داد حکومت ولادیمیر پوتین بار دیگر، چون سال 2011 با مخالفت جدی مواجه مي‌شود. رئیس‌جمهور روسیه در آن دوران هم بعد از بحران اقتصادی سال‌های 2008 و 2009 با مشکل مواجه شده بود. نارضایتی مردم به تظاهرات بزرگ در انتخابات دومای دولتی انجامید و این عملیات در نهایت با سرکوب شدید پس از انتخابات ریاست جمهوری فروکش کرد. پس از آن پوتین با الحاق کریمه به روسيه توانست به احوال میهن پرست در کشور دامن زده و دوباره محبوبیت خود را تقویت کند. ولی روسيه پس از آن با تحریم‌های سنگین خارجی مواجه شد، قیمت نفت سقوط کرد و نرخ روبل روسيه دو برابر بی ارزش شد. روند بحران اقتصادی مزمن آغاز شد که امروز به مرحله رکود و رشد اقتصادی ناچیز در حدود یک درصد منتهی شده است. همزمان از رشد درآمدهای مردم خبری نیست. به این ترتیب، مردم که در اوایل حکومت پوتین آزادی‌های به دست آمده پس از فروپاشی شوروی را با رفاه نسبی در دو دوره اول ریاست جمهوری پوتین عوض کرده بودند امروز بیش از این آماده نیستند با موقعیتی آشتی کنند که رفاه آنها از بین رفته و به آنها اجازه اظهار نظر و حق رأی به نفع نامزدان مورد نظر خود داده نمی‌شود.
پوتین در آخرین دوران ریاست جمهوری خود با مشکل مواجه شده و این مشکلات انتقال قدرت به فرد مورد نظر وی و تمدید حکومتش را دشوار می‌کند. اعتراضات کنونی از این نظر از طرف حکومت فوق العاده خطرناک تلقی مي‌شود. و امروز پوتین باید کریمه دیگری برای تقویت محبوبیت خود پیدا کند زیرا ادامه روند سرکوب بدون دورنمای بهبود اوضاع اقتصادی و ارتقاء سطح زندگی مردم ممکن نخواهد بود.

 

 

تهران - خیابان ولیعصر - بالاتر از پارک ساعی - کوچه امینی - پلاک 2 - واحد 6

تلفن: 88770586 - 021

دورنگار: 88792496- 021

رایانامه: editor@iras.ir

The Institute for Iran-Eurasia Studies (IRAS), Unit 6, No. 2, Amini Alley, Vali-e-Asr St.,
Tehran, I.R. IRAN.

Tel: +98 21 88 77 0586

Fax: +98 21 88 79 2496

Email: editor@iras.ir