داخلی » يادداشت » حوزه های جغرافیایی
آموزش زبان فارسی در دانشگاه الفارابی قزاقستان
۲۷ دی ۱۳۹۹ ساعت ۱۲:۱۴
گلبخت خدایبرگناوا - استاد دانشگاه ملی قزاقی بنام الفارابی
ایراس - معمولاً برای توصیف زبان فارسی واژۀ «شیرین» را به کار می‌برند. انتخاب این واژه شاید به دلیل خوش آوایی و موسیقایی بودن زبان فارسی باشد. در بارۀ موسیقایی زبان در متون اوستایی، مانوی و پهلوی ذکر شده است. ابتدا این اصطلاح با سبک گفتار خاص همراه بوده و بعداً اصطلاح «شیرین پارسی»، «فارسی عسل» یا «قند پارسی» فقط به زبان فارسی اطلاق شده است. در واقع زبان فارسی زبان شیرین سعدی، زبان زیبای حافظ و زبان عرفانی مولانا است.
زبان فارسی در طول تاریخ توسعه خود به عنوان زبان نظم و ادب فارسی بوده است. با مراجعه به تاریخ فرهنگ زبان فارسی مشاهده می‌نماییم که شاعران و نویسندگان فارسی زبان از قرن نهم میلادی برای زنده نگه داشتن و گسترش زبان فارسی در مقابل زبان عربی تلاش زیادی نموده اند و فردوسی از پیشقدمان این کار مهم بوده است. شاعران دیگر معروف زبان فارسی این روند را ادامه داده و آثار ادبی بسیاری از خود به جا گذاشته اند...
امروز آثار کلاسیک شاعران فارسی زبان به سراسر جهان پخش شده و به زبان‌های گوناگون ترجمه و توسط دانشمندان و ایران شناسان جهان مطالعه و بررسی شده است. علاقه به بررسی تاریخ، ادبیات و فرهنگ ایرانی باعث تأسیس مراکز ایران شناسی در موسسات علمی و فرهنگی جهان گردیده است و البته تدریس زبان فارسی هم شروع شده است.
تدریس این زبان شیرین در قزاقستان اولین بار در دانشگاه ملی قزاقی به نام الفارابی از سال 1989 میلادی شروع شد و تا امروز ادامه دارد. در مدت بیش از سی سال تعداد زیادی از دانشجویان ایرانشناس قزاقی فارغ التحصیل شده اند و امروزه با دانشنامه دانشگاه الفارابی در پست‌های مهمی چون وزارت امور خارجه، نهاد‌های دولتی، مؤسسات علمی، دانشگاه ها و شرکت‌های ملی و خصوصی مشغول به کار هستند. لازم به ذکر است که این ها از دست آورد‌های مهم دانشگاه الفاربی می‌باشد.
دانشجویان گروه ایرانشناسی در کنار دستور زبان فارسی، ادبیات و تاریخ ایران همچنان فرهنگ و مسائل اجتماعی ایران را هم می‌آموزند. روسای دانشگاه الفاربی و دانشکده شرقشناسی برای دانشجویان گروه ایرانشناسی شرایط خوبی در آموزش زبان فارسی فراهم کرده اند. البته در تربیت ایران‌شناسان باید به تلاش و زحمات اساتید برجسته قزاقی نیز اشاره کرد. استادان قزاقی در ارتباط به آموزش زبان، ادبیات و تاریخ ایران کتاب‌های درسی و وسائل کمک آموزشی یا ممد درسی نوشته اند.
بر اساس تفاهم‌نامه همکاری بین دانشگاه الفارابی و دانشگاه‌های ایرانی استادان ایرانی برای تدریس زبان فارسی به قزاقستان اعزام می‌شوند. این روند برای دانشجویان قزاقی امکان مطالعات عمیق زبان و ادبیات فارسی و همچنین آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم ایرانی را فراهم می‌سازد. قابل یاد آوری است که در سال‌های قبل دانشجویان قزاقی برای دانش افزایی و هم دیدار از شهر‌های تاریخی ایران از طرف سازمان گسترش زبان فارسی و بنیاد سعدی به ایران دعوت می‌شده اند. چنین سفر‌های آموزشی به آشنایی دانشجویان غیر ایرانی با فرهنگ و مردم ایران کمک می‌کند. متأسفانه به دلیل شیوع ویروس کرونا برنامه‌های سفر به ایران هم متوقف شده است. امیدواریم که وضعیت به صورت عادی برگشته و تردد دانشجویان غیر ایرانی به ایران تجدید شود.
همه ما می‌دانیم که در سال تحصیلی جاری به دلیل شیوع ویروس همه گیر کرونا درس و سمینار‌های علمی و کارگاهی به صورت آنلاین بر گزار می‌شود. آموزش از راه دور نیز مزایای خود را دارد. در ترم اول غیر از درس‌های اصلی، سمینار‌های علمی و کارگاهی و برنامه‌های فرهنگی چنان زیاد بود که با تأسف وقت شرکت به بعضی از آنها را نداشتیم. قابل یادآوری است که از درس‌های دستور و ادبیات فارسی دکتر ایزدی استاد محترم دانشگاه علامه طباطبایی برای دانشجویان و اساتید دانشگاه الفارابی در ترم اول سال تحصیلی بهره مند شدیم و امیدواریم در ترم دوم هم ادامه پیدا کند. همچنان سمینارها و برنامه‌های مختلف از طرف بنیاد سعدی به صورت آنلاین برای دانشجویان غیر ایرانی در سراسر جهان ارائه گردید که خیلی جالب و مفید بود.
مرکز ایرانشناسی دانشکده شرقشناسی هم برنامه و وبینار هایی به صورت مجازی برگزار کردند. به عنوان مثال: میز گرد درباره «رودکی و آثار وی»، همایش علمی به عنوان «آبای (شاعر بزرگ قزاقی) و شاعران ایرانی و ترکی» در ترم اول برگزار شد. همچنان توسط دانشجویان گروه ایرانشناسی دانشکده شرقشناسی مراسم گوناگون فرهنگی به مناسب «شب یلدا» و «شب شعر» برگزار گردید. به امید ادامه چنین برنامه هایی در ترم‌های بعدی.
اما به یک مسئله مهم باید توجه کرد و آن این است که با وجود همه این امکانات برای آموزش این زبان شیرین که در گروه ایرانشناسی فراهم شده است، در سال‌های اخیر تعداد داوطلبانی که می‌خواهند زبان سعدی را یاد بگیرند، کاهش یافتند. برای جذب داوطلبان جدید توسط دانشکده شرق شناسی اقدامات بسیاری انجام می‌شوند، به عنوان مثال: در طول سال تحصیلی، اساتید گروه ایراشناسی با دانش آموزان دبیرستانی ملاقات می‌کنند و درمورد ایران و زبان فارسی اطلاع رسانی و تبلیغات لازم را انجام می‌دهند. ضمنا این دانش آموزان را به دانشکده دعوت می‌نمایند تا آنها با زندگی دانشجویان و با گروه ایرانشناسی آشنا شوند.
اما صحبت‌ها و مباحثی را در رابطه با انتخاب شغل آینده شان در میان بگذارند و از برخی شرکت‌های بزرگ ایرانی که در قزاقستان فعالیت می‌کنند، می‌پرسند، واقعأ پاسخ به این سوالات دشوار است. به نظر می‌رسد دلیل بزرگ عدم انتخاب رشته ایرانشناسی دقیقا سختی‌های پیش رو در پیدا کردن کار دانشجویان بعد از فارغ التحصیلی در این رشته می‌باشد. چون دانشجویان گروه چینی و یا ترکی بعد از اخذ دانشنامه دانشگاهی در شرکت‌های بزرگ چینی، کره جنوبی، ترکی و یا ژاپنی که در قزاقستان فعالیت می‌کنند، به آسانی استخدام می‌شوند. اما دانشجویان گروه ایرانشناسی از چنین امتیازی برخوردار نمی باشند. چون تعداد شرکت‌های ایرانی که در قزاقستان فعالیت می‌کنند، اولا نسبت به سایر کشور‌های خارجی بسیار کم است و حتی شرکت‌های ایرانی کمی که هستند، دانشجویان ما را استخدام نمی‌کنند. امید است برای حل این مشکلات، رایزنی محترم فرهنگی و سفارت جمهوری اسلامی ایران در جمهوری قزاقستان با مشارکت دانشکده شرقشناسی دانشگاه الفارابی همکاری و مساعدت‌های لازم را اتخاذ نمایند تا در آینده‌ای نزدیک شاهد نتایج پرثمر و سودمندی در این زمینه باشیم.
