نسخه قابل چاپ

نسخه وب

داخلی » يادداشت » حوزه های جغرافیایی

سیاست خارجی روسیه در سال 2021 میلادی: چهارده هدف اجرایی

۳ دی ۱۳۹۹ ساعت ۱۴:۳۰

 _{آندری کورتونوف – دکتر تاریخ، مدیر کل و عضو هیئت رئیسه شورای امور بین الملل روسیه، عضو شورای امور بین الملل روسیه}

 

ایراس: نیازی نیست پیامبر باشید تا پیش بینی کنید سال پیش روی برای همه کشورهای جهان دشوار خواهد بود. شاید به اندازه سال گذشته دراماتیک نباشد، اما همچنان بسیار دشوار خواهد بود. در حال حاضر بسیاری از کارشناسان در حال رقابت برای تهیه لیست تهدیدات و چالش های مختلفی هستند که بشریت به طور عام و دولتها بطور خاص در سال 2021 میلادی باید با آنها دست و پنجه نرم کنند. البته روسیه نیز از این قاعده مستثنی نیست؛ تصور اینکه کشور ما به عنوان «یک جزیره ثبات در اقیانوس طوفانی تحولات» است به طور ناامیدانه‌ای منسوخ شده است. چالش ها و تهدیدها مسکو را دور نمی‌زند و مستلزم پاسخ‌های کافی از سوی رهبران کشور است.



  مسلماً بیشتر این پاسخ ها را باید در حوزه توسعه اقتصادی و اجتماعی داخلی جستجو کرد - حتی اگر کاوش در این مسائل خیلی باب میل نباشد. اما برای سیاست خارجی نیز آزمون‌های جدی در نظر گرفته شده است.

  سعی می‌کنیم اهداف عمده سیاست خارجی را تدوین کنیم که حل آن‌ها را می‌توان موفقیت سیاست خارجی روسیه در سال آینده دانست. در عین حال ما تلاش خواهیم کرد در بستر واقعیت بمانیم و سیاست‌هایی که امکان تحقق آن وجود ندارد را تعیین نکنیم ( به طور مثال آغاز «بازتنظیم» جدید روابط با غرب، حل مشکل سرزمینی با ژاپن یا مشارکت و عضویت اوکراین در اتحادیه اقتصادی اوراسیا).



به طور جداگانه یادآور می شویم که ما در مورد سیاست خارجی به طور کلی صحبت می‌کنیم و نه فقط در مورد دیپلماسی، به این معنی که همه موارد زیر فقط توسط وزارت امور خارجه روسیه محقق نمی‌شود. در اینجا هم برای وزارت دفاع و هم برای وزارتخانه‌های بخش اقتصادی و البته بخش اجرایی دفتر ریاست جمهوری هم نقش و وظایفی وجود دارد. حل برخی از وظایف مستلزم مشارکت بخش خصوصی، نهادهای جامعه مدنی و جامعه کارشناسان است. به عبارت دیگر ما سعی خواهیم کرد چندین اولویت ملی و نه دپارتمانی را تدوین کنیم.



1. تمدید پیمان START-3. بدون این پیمان فرمت دو جانبه کنترل تسلیحاتی استراتژیک روسیه و آمریکا در نهایت از هم خواهد پاشید. جو بایدن، رئیس جمهور آینده ایالات متحده امریکا در خصوص تمدید پیمان بدون شرایط اضافی اعلام آمادگی کرده است (اگر چه هنوز مشخص نیست برای چه مدت زمانی باشد). اما زمان برای تمدید بسیار کم است – مدت اعتبار START-3 در اوایل فوریه منقضی می‌شود و طرفین باید در دو هفته اول به قدرت رسیدن دولت دموکرات در خصوص تمدید پیمان توافق کنند.



2. مهلت قانونی برای استقرار موشک‌های میان برد و کوتاه برد در اروپا. گرچه احیای پیمان مربوطه (پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد) دیگر واقع بینانه نیست، اما اجرای واقعی شرایط آن توسط روسیه و غرب یک هدف قابل تحقق است. به ویژه با توجه به اینکه مسکو آماده اعمال این مهلت قانونی برای سیستم‌های روسی مورد بحث 9М729 است، به شرطی که غرب نگرانی های او را درباره مجتمع‌های «Aegis Ashore » با سیستم‌های پرتاب Mk-41 در پایگاه های ایالات متحده و ناتو در اروپا در نظر بگیرد.



3. اجلاس P5. پیشنهاد روسیه برای برگزاری اجلاس پنج عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل متحد در اوایل سال 2020 میلادی مطرح شد. به دلایل مختلف این اجلاس هنوز برگزار نشده است، اما از اضطرار این پیشنهاد به هیچ وجه کاسته نشده است. در این جلسه می‌توان نه تنها اصول جدید ثبات استراتژیک، بلکه درگیری‌های حاد منطقه‌ای را نیز مورد بررسی قرار داد که نیاز به تصمیمات شورای امنیت دارد. در صورت جمع بندی موفقیت آمیز، این اجلاس می تواند انگیزه جدی برای کارهای بیشتر در جهت بهبود سطح حاکمیت جهانی را فراهم کند.



4. احیای بعد نظامی در کار شورای ناتو و روسیه. در آوریل 2014 میلادی کشورهای ناتو همکاری نظامی خود را با روسیه به حالت تعلیق درآوردند، که از جمله در منجمد شدن تعامل بین نظامیان در چارچوب شورای ناتو و روسیه منعکس شد. با این حال بسیاری از منتقدان این تصمیم، منصفانه خاطر نشان کردند که قطع همکاری لزوماً به معنای قطع کامل تماس‌ها نیست. تا آنجا که قابل قضاوت است، امروز در غرب پیش شرط‌هایی برای احیای تدریجی تعامل منظم بین ارتش دو طرف از طریق شورای ناتو و روسیه شکل گرفته است، که سهم مهمی در امنیت اروپا دارد.



5- گنجاندن روسیه در اجرای برنامه «پیمان سبز» اتحادیه اروپا. سال پیش‌رو می‌تواند دستیابی به موفقیت در همکاری بین مسکو و بروکسل در خصوص طیف گسترده‌ای از موضوعات مربوط به تغییر اقلیم و حفاظت از محیط زیست باشد. در بیشتر موارد پروژه های مشترک مربوط به صرفه جویی در انرژی، توسعه منابع جایگزین انرژی، بازیافت زباله مشمول تحریم های موجود اتحادیه اروپا علیه مسکو نمی‌شوند. پروژه های همسو با «پیمان سبز» می توانند محرک‌های جدید تعامل روسیه و اروپا شوند.



6. گذار سیاسی بلاروس. واضح و مبرهن است که تغییر رژیم سیاسی در این کشور - کار خود مردم بلاروس است، اما موقعیت روسیه قادر به کند کردن یا تسریع تغییرات سیاسی دیرهنگام است. به نفع مسکو خواهد بود که به طور مداوم تحولات کنترل شده را ترویج دهد، تا سال 2021 میلادی به نقطه عطفی در توسعه دولت بلاروس تبدیل شود. جهت گیری روسیه برای حمایت از وضعیت موجود با خطرات جدی سیاسی همراه است.



7. جلوگیری از تشدید اوضاع در دونباس. متأسفانه در سال 2020 میلادی دستیابی به پیشرفت قاطع در حل منازعات در شرق اوکراین میسر نشد. به احتمال زیاد در سال آینده نیز شاهد هیچ تغییر اساسی نخواهیم بود. حفظ حداقل آنچه که قبلاً بدست آمده است اهمیت بیشتری دارد – ثبات در خط تقابل بین نیروهای جمهوری خلق دونتسک و لوگانسک و نیروهای مسلح اوکراین، اجرای توافق نامه آتش بس توسط طرفین، ادامه تبادل زندانیان و بازداشت شدگان.



8. جلوگیری از شعله ور شدن دوباره درگیری‌های مسلحانه در قره باغ. روسیه می تواند خاتمه اقدامات نظامی در قره باغ در نوامبر سال 2020 میلادی را به عهده بگیرد. با این حال پتانسیل درگیری در منطقه همچنان بالا است، وضعیت ناگورنو قره باغ تثبیت نشده است و از سوی هر دو طرف درگیری ممکن است شکایاتی علیه مسکو مطرح شود. در سال 2021 میلادی باید اولین گام ها در جهت حل و فصل سیاسی بحران برداشته شود و این روسیه است که باید آغازگر و متصدی خارجی این روند باشد.



9. گسترش دستور کار شورای شمالگان. در بهار 2021 میلادی روسیه برای دو سال دیگر رئیس شورای شمالگان می‌شود. این فرصت خوبی است که اولاً مانع از کشیده شدن سازمان به رویارویی ژئوپلیتیک جهانی بین شرق و غرب شود و ثانیاً تلاش برای گسترش دستور کار شورا، در درجه اول از نظر توسعه اقتصادی - اجتماعی منطقه قطب شمال و کیفیت زندگی در قطب شمال شود.



10. اتمام کار بر روی «پروژه نورد استریم -2». اجرای پروژه گاز طولانی مدت در سال 2021 میلادی یک پیروزی بزرگ در سیاست خارجی روسیه خواهد بود و همچنین توانایی اتحادیه اروپا را برای موفقیت در برابر تهدیدات تحریم‌های ایالات متحده امریکا نشان می‌دهد. فرصت‌های جدیدی برای توسعه همکاری اقتصادی بین روسیه و اتحادیه اروپا ایجاد می‌شود.



11. حفظ مکانیسم OPEC+. در بهار سالی که گذشت این سازوکار با حمایت دونالد ترامپ امکان غلبه بر افت چشمگیر قیمت‌های جهانی هیدروکربن‌ها را فراهم کرد. ادامه همکاری بین روسیه و عربستان در سال پیش‌رو برای حفظ ثبات نسبی بازار نفت در سطح حدود 50 دلار به ازای هر بشکه بسیار مهم است تا برای بخش انرژی روسیه بهینه باشد.



12. تنوع همکاری اقتصادی با جمهوری خلق چین. در سالی که گذشت روسیه موفق شد از افت شدید حجم تجارت با چین جلوگیری کند. با این حال، ساختار گردش کالا مانند سابق عمدتا منسوخ و قدیمی باقی مانده و به تنوع بیشتری نیاز دارد. علاوه بر این مهمترین هدف در سال 2021 میلادی باید تشکیل زنجیره‌های جدید فن آوری دو جانبه و اجرای پروژه های کلان سرمایه گذاری باشد.



13. آغاز اصلاحات اقتصادی و سیاسی در سوریه. در سال 2021 میلادی انتخابات ریاست جمهوری در سوریه برگزار می‌شود که توسعه کشور طی هفت سال گذشته را جمع بندی می‌کند. پس از انتخابات روسیه این فرصت را خواهد داشت تا با تشویق بهبود کارآیی اقتصاد سوریه، تشکیل یک سیستم سیاسی فراگیرتر، احیای کار کمیته قانون اساسی سوریه و غیره، تأثیر فعال‌تری بر دمشق داشته باشد.



14. جلوگیری از بحران در روابط روسیه و ترکیه. آنکارا همچنان شریک مهم مسکو است، اما مواضع طرفین در بسیاری از موضوعات مهم از جمله سوریه، لیبی، مدیترانه شرقی، ناگورنو قره باغ، کریمه و سایر موارد به طور قابل توجهی متفاوت است. موفقیت سیاست خارجی روسیه در سال 2021 میلادی توانایی جلوگیری از تشدید روابط با ترکیه، بدون دادن امتیازات بیش از حد به رهبری ترکیه خواهد بود.



واضح و مبرهن است که این لیست شامل اهداف مربوط به ظهور احتمالی برخی «قوهای سیاه» در افق سیاست خارجی روسیه و تغییرات پیش بینی نشده در وضعیت بین‌المللی که مسکو باید به هر نحوی به آن واکنش نشان دهد. همچنین قابل درک است که همه نکات لیست فوق محقق نخواهند شد و ممکن است خود لیست نیز ذهنی و ناقص تلقی شود. با این وجود می‌توان فرض نمود که اگر حداقل نیمی از اهداف مذکور اجرایی شود، دوازده ماه آینده را به حق می‌توان برای سیاست خارجی روسیه کاملاً موفق دانست.



منبع:

https://russiancouncil.ru/analytics-and-comments/analytics/vneshnyaya-politika-rossii-v-2021-g-chetyrnadtsat-prakticheskikh-zadach/