داخلی » يادداشت » حوزه های جغرافیایی
جهانگیر کرمی؛
نگرانی روسها از غنیسازی هستهای کمتر از اروپا نیست
۱۹ آذر ۱۳۹۹ ساعت ۱۰:۳۳
دکتر جهانگیر کرمی، استاد دانشگاه تهران در وبینار ایران و قدرت های شرقی ایراس:
موضوع هستهای ایران برای روسیه در مقایسه با چین تفاوت های زیادی دارد. من فکر میکنم نگرانی روسها از غنی سازی هستهای کمتر از اروپا نیست. لذا تعارضات ایران و آمریکا از دو جهت برای روسیه اهمیت دارد. اول از جهت جایگاه ایران در منطقه و دوم از جهت مسیر و نتیجه تعارضات که ممکن است بر معادلات روسیه در حوزه آسیای مرکزی، قفقاز و حوزه خلیج فارس تأثیر بگذارد.
به همین دلایل مسائل ایران و آمریکا برای روسیه اهمیت بیشتری دارد اما این اهمیت در مقایسه با مسائلی که بین خود آمریکا و روسیه بهطور مستقیم یا غیرمستقیم در مناطق ژئواستراتژیک پیرامونی مثل منطقهای که از حوزه بالتیک شروع میشود تا دریای سیاه و خزر ادامه پیدا میکند، به آن شدت و حدت نیست. مسائل ایران و آمریکا برای روسیه تا آنجا که مربوط به مناطق ژئوپلیتیک پیرامونی و و مربوط به نقشآفرینی ایران در معادلات منطقهای حوزه پیرامون روسیه و همین طور خاورمیانه است اهمیت پیدا می کند. روسها ضمن اینکه از فشار زیاد آمریکا بر ایران از اینکه در این فشار آمریکا دولت مرکزی ایران آسیب ببیند نگران هستند، اما از طرف دیگر نگران این موضوع هم هستند که تعاملات ایران و آمریکا به حدی نرسد که عادیسازی روابط ایران و آمریکا مشکلات جدیدی برای روسیه به بار آورد. لذا موضع روسیه در قبال مسائل ایران و آمریکا این است که این مسائل نه آنچنان حل شود که بیم نفوذ آمریکا از طریق ایران در حوزههای پیرامونی باشد و نه آنکه به حدی برسد که نظام سیاسی در ایران دچار آسیبی شود که در آن صورت محیط پیرامونی روسیه، محیط پرمسئلهتر و متشنجتری خواهد بود.
روسها به شدت به دنبال حفظ موقعیت به جا مانده از جنگ سرد مانند موضوع رقابت نظامی و گفتگوهای مربوط به تسلیحات راهبردی هستند. از طرف دیگر حفظ چندجانبهگرایی در قالب شورای امنیت هم اهمیت حیاتی برای روسیه دارد. خروج ترامپ از برجام، در واقع چالش جدی هم برای روسیه و هم برای شورای امنیت بود چرا که هم روسها و هم چینیها به درجات مختلف در امضای این توافق نقشآفرین بودند و قطعنامهای که صادر شد هم رضایت طرف ایرانی و هم طرف روسی را جلب کرد. نقشی که روسیه در این ماجرا داشت این بود که توانست ایران را متقاعد کند از برجام خارج نشود و این تأثیرگذاری مهم روسها بر ایران بود و در غیر این صورت موضوع پیچیدهتر میشد و موضوع از کنترل چندجانبه خارج میشد و آنها هم مجبور میشدند وارد جریانی شوند که طی سالهای 1384 به بعد اتفاق افتاد. یعنی با وجود اینکه سیاست نگاه به شرق گفتمان رسمی دولت از سال 84 به بعدبود اما در عمل قدرتهای شرقی هم نتوانستند در موضوع هستهای کمکی به ایران بکنند. لذا من فکر میکنم موفقیت روسیه در این بوده که توانست دولتمردان ایران را قانع کند که در چارچوب برجام بمانند. در غیر این صورت و خروج ایران از برجام، اولین کشوری که دچار مسائلی خواهد شد روسیه خواهد بود.