نقش زمان و تحولات در ثمردهی مذاکرات «آستانه»
تاریخ انتشار : چهارشنبه ۲۰ بهمن ۱۳۹۵ ساعت ۱۱:۲۷
مذاکرات «آستانه» برای بسیاری از کشورهای منطقه از جمله کشورهای آسیای مرکزی مهم است اما این مذاکرات برای بدست آوردن نتیجه مطلوب روندی طولانی طی خواهد کرد.
«نورالدین مامبیت‌اف» کارشناس سیاسی آسیای مرکزی و خاورمیانه در یادداشتی در خبرگزاری فارس، با اشاره به مذاکرات اخیر سوری در «آستانه» به بررسی تحولات احتمالی سوریه پرداخت.
در این یادداشت آمده است: بر اساس تحولات خاورمیانه و به خصوص سوریه، کشورهای آسیای مرکزی به مذاکرات میان طرف‌های درگیر در سوریه توجه زیادی دارند.
به همین دلیل مذاکرات 4 و 5 بهمن در «آستانه» با حضور مقامات دولتی و معارضین سوری، روسیه، ایران، ترکیه و سازمان ملل متحد که در پایتخت قزاقستان با هدف تقویت آتش بس در سوریه صورت گرفت از سوی کارشناسان و رسانه‌های منطقه پیگیری می‌شوند.
در حقیقت جنگ 6 ساله سوریه نه تنها برای طرف‌های داخلی بلکه برای بازیگران خارجی مشکلات و چالش‌های را ایجاد کرده است.
در همین راستا کارشناسان معتقدند هر مسیری جز مسیر کسب راه حل مسالمت آمیز و احترام گذاشتن به اراده مردم سوریه بر ثبات و امنیت منطقه تاثیر منفی خواهد داشت.
با این حال یکی از نتایج مثبت روند مذاکرات آستانه تقویت آتش بس موقت بین طرف‌های درگیر می‌باشد که این موضوع از سوی یکی از رهبران ائتلاف معارضین سوری «جیش الاسلام» و «بشار جعفر» نماینده دولت سوریه و سفیر این کشور در سازمان ملل، رسما اعلام شد.
به نظر می‌رسد که پیامدهای قابل توجه مذاکرات آستانه، می‌تواند فرآیند انشعاب معارضین سوری به میانه‌رو و تندرو باشد.
از یک سو بسیاری از گروه‌های کوچک که به صورت مستقل علیه دمشق اقدام می‌کردند، در ترکیب «احرار الشام» که ائتلافی از گروه‌های سلفی می‌باشد، قرار گرفتند.
از سوی دیگر بلوک جدید گروه‌های جهادی «تحریر الشام» شکل گرفت که هسته اصلی آن را «جبهه فتح الشام» (جبهه النصره پیشین) تشکیل می‌دهد.
جنگجویان خارجی از جمله گروه ازبکی «توحید و الجماعت» و احتمالا واحد مسلح حزب اسلامی ترکستان (اویغورها) به این بلوک پیوستند.
این رویداد که در نگاه اول محدود به نظر می‌رسد، در آینده می‌تواند برای سوریه چندین پیامد داشته باشد که برخی از آنها منفی خواهند بود.
در واقع در لابلای فرآیند تضعیف گروه‌های مسلح در سوریه، «جبهه فتح الشام» به عنوان افراطی‌ترین گروه موجود به طور قابل توجهی تقویت شد و در صورت افزایش تعداد جنگجویان تحریر الشام از بین بردن این بلوک جهادی‌ها دشوار خواهد شد.
بنابراین روسیه به منظور از بین بردن تحریر الشام مجبور به افزایش حضور خود در جنگ سوریه خواهد بود.
این در حالی است که به دلیل حضور نیروهای ارتش سوریه در چندین جبهه متفرق، توانایی آنان برای مبارزه با جنگجویان پائین آمده است.
ترکیه به عنوان یکی از شرکت‌کنندگان جنگ سوریه با اینکه از نظر تعداد نظامی و تجهیزات دومین ارتش ناتو می باشد، در درگیری با داعش در شهر «الباب» عملا گیر کرده است.
ولی با این وجود ترکیه از نفوذ بالای احرار الشام و رهبران آن برخوردار است که از سوی جبهه فتح الشام متهم به همکاری با «آنکارا» می‌شوند.
از این لحاظ بازی رقابت بین تحریر الشام و احرار الشام به طور بالقوه می‌تواند نفوذ و قدرت آنان را تضعیف کند.
اما اینجا نیز مشکلاتی وجود دارد که به بحث میانه‌رو شناخته شدن احرار الشام باز می‌گردد.
همزمان به حساب آوردن منافع قطر و عربستان سعودی که حامی احرار الشام می‌باشند، الزامی خواهد بود.
با این حال جذب احرار الشام به روند مذاکرات صلح منجر به پیوستن به تحریر الشام ( عملا به جبهه فتح الشام) خواهد شد مانند پیوستن «خلیل ابو اسماعیل» یکی از فرماندهان احرار الشام به تحریر الشام.
البته ترکیه به دنبال منافع خود است که مهم‌ترین آنها ایجاد منطقه‌ای حائل از قلمروهای خارج از کنترل دمشق می‌باشد نظیر شهر «طرابلس» در شمال که توسط نیروهای پلیس محلی ایجاد شد.
گذشته از آن جلب حمایت کردهای سوریه مانند حزب اتحاد دموکراتیک و دسته‌های دفاع خودی به روند مذاکرات می‌تواند سبب انصراف آنکارا از استفاده از نفوذ خود در قبال احرار الشام شود که از طریق مرز ترکیه با سوریه پشتیبانی می‌شوند.
بنابراین با توجه به ائتلاف معارضین سوری با محوریت احرار الشام، نقش ترکیه می‌تواند افزایش پیدا کند.
به عبارت دیگر برای آنکارا می‌تواند فرصتی برای ایجاد ائتلاف گروه‌های متعدد تحت فرماندهی واحد فراهم شود.
چنانچه گروه‌های مختلف با احرار الشام ادغام شوند و در حقیقت برای برقراری صلح در سوریه نقش بازی کنند، پس سایر طرف‌های ذی‌نفع به خصوص روسیه و ایران لازم است با ترکیه همکاری‌های نزدیک‌تری انجام دهند.
با این وجود برای نتیجه‌گیری قطعی در خصوص فرآیندهای در حال انجام در صفوف جنگجویان، هنوز خیلی زود است زیرا از شکل‌گیری 2 گروه عمده تحریر الشام و احرار الشام زمان زیادی نگذشته و علاوه بر آن بیشتر آنان برای یکدیگر متحدان سابق می‌باشند.
در هر صورت به نظر می‌رسد که مذاکرات صلح سوری در آستانه با توجه به وجود اختلافات فراوانی که طی 6 سال جنگ شکل گرفته آغاز یک روند نسبتا طولانی خواهد بود.
انتهای متن/
