قرقیزستان 2016؛ از فروپاشی ائتلاف پارلمان و استعفای نخست‌وزیر تا سفر ‌«روحانی»

استعفای نخست وزیر و رئیس پارلمان قرقیزستان
در ماه آوریل سال 2016، «تمیر ساریف» نخست وزیر قرقیزستان استعفای خود را تحویل پارلمان این کشور داد.
وی در توضیح استعفای خود با اعلام اینکه با خواست خود استعفا داده است، گفت: این اقدام باعث ثبات در کشور و دولت قرقیزستان خواهد بود.
به اعتقاد برخی کارشناسان، استعفای نخست وزیر قرقیزستان به دلیل تنش‌هایی بود که در خصوص انجام مناقصه ساخت جاده «بلاقچی- کارومدو» و اختلاف‌نظرهای پیش آمده و مخالفت وزیر حمل‌ونقل اتفاق افتاد.
تحلیلگران بر این باورند که ساریف در مدت یکسال، در پست نخست وزیری با توان لازم ایستادگی کرد. وی در این مدت کوتاه در نقش یک اقتصاددان به خوبی کار کرد و حوزه‌های اقتصاد و کشاورزی قرقیزستان طی این مدت توانستند پیشرفت‌هایی نیز داشته باشند.
از دیدگاه این کارشناسان، پس از رسیدن ساریف به پست نخست وزیری، حزب وی «آق-شومقار» منحل شد که این موضوع باعث گردید تا وی هیچ پشتیبانی سیاسی نداشته باشد.
طبق قانون اساسی قرقیزستان با استعفای نخست‌وزیر تمام اعضای اتاق وزرا نیز به طور خودکار برکنار ‌می‌شوند.
پس از موافقت رئیس جمهور با استعفای ساریف، پارلمان این کشور «ساران‌بای ژئن‌بیک‌اف» از حزب «سوسیال دموکرات» را به عنوان نخست وزیر انتخاب کرد.
پس از کناره‌گیری ساریف، «اصیل‌بیک ژئن‌بیک‌اف» رئیس پارلمان این کشور نیز استعفا داد.
موضوع استعفای رئیس پارلمان قرقیزستان نیز به دلیل اختلاف دیدگاه نمایندگان مجلس و کابینه دولت بود که وی را مجبور به ترک سمت خود کرد، البته شواهد نشان می‌دهد که همه این اقدامات از پیش، توسط سیاستمداران قرقیز هماهنگ شده بود.
البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که بر طبق نظام موجود در قرقیزستان، نخست وزیر تحت نظارت پارلمان و رئیس آن است. حال آنکه نخست وزیر پیشنهادی و رئیس پارلمان، برادر بودند که این مسئله مشکل ایجاد می‌کرد.

فروپاشی ائتلاف اکثریت پارلمانی
در ماه نوامبر 2016، نمایندگان بزرگترین حزب در پارلمان قرقیزستان یعنی حزب سوسیال دموکرات از ائتلاف اکثریت خارج شدند که در نتیجه آن، ائتلاف اکثریت پارلمانی در این کشور از هم پاشید و کابینه دولت این کشور نیز ناچار به استعفا شد.
این مسئله در حالی بود که در آن هنگام، نمایندگان 4 حزب سوسیال دموکرات، «قرقیزستان»، «انوگو-پراگرس» و «آتا-مکن» در ائتلاف اکثریت حضور داشتند و اعضای 2 حزب دیگر یعنی «رسپوبلیکا-آتاجورت» و «بیربال» عضو این ائتلاف نبودند.
یکی از دلایل از هم پاشیدن ائتلاف اکثریت پارلمانی این بود که در بین نمایندگان پارلمان قرقیزستان بر سر برگزاری همه‌پرسی جهت وارد کردن برخی اصلاحات در قانون اساسی این کشور اختلاف‌نظرهایی به وجود آمد.
در پی بر هم خوردن ائتلاف اکثریت پارلمانی قرقیزستان، رئیس جمهور این کشور طی حکمی، حزب سوسیال دموکرات را مأمور ایجاد ائتلاف اکثریت جدید در پارلمان کرد که در نتیجه آن، این حزب به همراه احزاب قرقیزستان و بیربال ائتلاف اکثریت جدیدی را تشکیل دادند.

وزیر کشور استعفا داد
در تابستان 2016 میلادی، «الماس‌بیک آتامبایف» رئیس جمهور قرقیزستان با استعفای «ملیس ترغان‌بایف» وزیر کشور موافقت و «کشکاف جنوش‌عالیف» معاون وی را به عنوان وزیر موقت منصوب نمود.
ترغان‌بایف در توضیح دلایل استعفای خود گفت: در این استعفا، هیچ عامل سیاسی دخیل نبوده و من به اختیار خود از این سمت کناره‌گیری نموده‌ام.
وی که از تاریخ 3 اکتبر سال 2014، در این سمت مشغول به کار شده بود، اقداماتی را در جهت برقراری امنیت و کشف عوامل جنایی در قرقیزستان صورت داد.
از نکات دیگر کارنامه ترغان‌بایف، سفر وی به عربستان و امضای توافقنامه امنیتی با «ریاض» بود که بر اساس گمانه‌زنی برخی تحلیلگران، وی پس از بازگشت از این سفر استعفای خود را اعلام کرد که شاید یکی از دلایل آن به این مسئله برمی‌گردد. 

حمله تروریستی به سفارت چین در بیشکک
در اواخر ماه اوت 2016 میلادی، یک عامل انتحاری ماشین حاوی مواد منفجره خود را به دروازه سفارت چین در بیشکک کوبید که ضمن کشته شدن وی، منجر به زخمی شدن 3 نگهبان محلی سفارت گردید.
بر اساس اعلام مقامات امنیتی قرقیزستان، تروریست‌های «اویغور» فعال در سوریه، دستور این حمله تروریستی در مقابل سفارت چین در بیشکک را صادر کرده‌اند.
بنا به گزارش کمیته امنیت ملی قرقیزستان، طبق پیگیری انجام شده معلوم شد که سفارش‌کنندگان این اقدام تروریستی، گروه‌های افراط‌گرای اویغور در سوریه که با سازمان تروریستی «جبهه النصره» در ارتباط هستند، بوده‌اند.
این در حالی است که مقامات چین قبلا اعلام کرده بودند که تعدادی از تندروهای اویغور در کنار دیگر تروریست‌ها در جنگ سوریه حضور دارند.
در پی این اقدام تروریستی، «ما پیحوآ» معاون رئیس شورای مشورتی سیاسی چین به قرقیزستان سفر کرد و پس از دیدار با مقامات قرقیز، اعلام کرد: پکن در نظر دارد تا برای حفاظت بیشتر از سفارت خود در بیشکک، گروهی از نگهبانان زبده چینی را به این کشور اعزام کند تا کارمندان سفارت بتوانند با آرامش و آسایش به کار خود ادامه دهند.

برگزاری دومین دوره بازی‌های جهانی عشایر
دومین دوره بازی‌های جهانی عشایر با حضور 58 کشور دنیا از جمله ورزشکارانی از جمهوری اسلامی ایران، در استان «ایسیک کول» قرقیزستان برگزار شد.
در این دوره از بازی‌های بین‌المللی عشایر در قرقیزستان، تیم ایران موفق شد با کسب 13 مدال از جمله 2 طلا، 4 نقره و 7 برنز، مقام ششم این مسابقات را از آن خود کند.

نشست نخست وزیران سازمان شانگهای در بیشکک
در اواسط پاییز 2016، پانزدهمین نشست شورای نخست وزیران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای با حضور نمایندگان کشورهای ناظر از جمله ایران، افغانستان، بلاروس، مغولستان، پاکستان، هند و همچنین نمایندگان سازمان‌های بین‌المللی برگزار شد.
حاضران در این نشست نتایج فعالیت سازمان مذکور از نشست قبلی تاکنون و همچنین اجرای پروژه‌های مشترک در قالب این سازمان را مورد بررسی قرار داده و علاقمندی خود را برای ادامه همکاری‌های همه‌جانبه از جمله در زمینه توسعه همکاری‌های اقتصادی-تجاری ابراز کردند.
در انتهای نشست مذکور همچنین 10 سند همکاری از جمله یادداشت‌ تفاهم نخست وزیران کشورهای عضو سازمان شانگهای، پیاده‌سازی برنامه همکاری تجاری-اقتصادی همه‌جانبه کشورهای عضو، بررسی بودجه این سازمان در سال 2015 و 2017، گزارش عملکرد کمیسیون مالی شانگهای، جمع‌بندی اقدامات لازم جهت توسعه فعالیت‌ها برای ایجاد پروژه‌های جدید در سال‌های 2017 تا 2021، اصول کلی و برنامه همکاری علمی-تجهیزاتی برای سال‌های 2016-2020 بین کشورهای عضو به امضا رسید.

اخراج 2 آمریکایی از قرقیزستان به جرم جاسوسی
مقامات امنیتی قرقیزستان از اخراج 2 تبعه آمریکایی به جرم فعالیت‌های مخرب، جاسوسی و انجام عملیات تحقیقاتی بدون مجوز و همچنین بازداشت 9 آمریکایی‌تبار دیگر مشکوک به فعالیت‌های جاسوسی در این کشور خبر دادند.
بر اساس گفته‌های مقامات امنیتی جنوب قرقیزستان، این افراد تحت پوشش گردشگر وارد مناطق جنوبی این کشور شده و در محله‌هایی که در آن اقلیت‌های قومی ساکن هستند، به اجاره منزل مبادرت کرده بودند که چندین مورد گفت‌وگوی آنها با ساکنان این مناطق در مورد حقوق، آزادی و همچنین تحریک شهروندان ثبت شده است.
به گفته آنان، با وجود اینکه محل اقامت این گردشگران در مراجع رسمی در هتل‌های این کشور ثبت شده است، اما این افراد در بین اقلیت‌های قومی از جمله ازبک‌ها، منزل اجاره کرده بودند.
مقامات قرقیز همچنین با توجه به مسلط بودن گردشگران جاسوس به زبان‌های روسی، قرقیزی و ازبک، این عامل را دلیل اصلی حساسیت بر روی این افراد برشمردند.
طبق اعلام مقامات امنیتی قرقیز، این افراد برای اعمال نفوذ و ایجاد فرصت برای آمریکا در قرقیزستان مشغول فعالیت هستند که نسبت به این 9 شهروند آمریکایی عملیات تحقیقاتی ادامه دارد و احتمال اخراج آنها از کشور نیز دور از انتظار نیست.
این در حالی است که وضعیت روابط اقوام در جنوب قرقیزستان، یکی از نکات مورد توجه در درگیری‌های قومی به شمار می‌رود و پس از انقلاب سال 2010، در استان‌های «اوش» و «جلال‌آباد» جنگ بین ازبک‌ها و قرقیزها حدود 450 نفر کشته و 1900 نفر زخمی به بار آورد. ضمن آنکه در برخی مناطق شهر اوش نیز سلاح‌های آمریکایی کشف و ضبط گردید.

برگزاری همه‌پرسی اصلاح قانون اساسی و انتخابات شوراها 
همه‌پرسی اصلاحات قانون اساسی و انتخابات شوراهای محلی در قرقیزستان در دسامبر سال 2016 برگزار شد که در آن، بیش از 90 درصد افراد واجد شرایط رأی‌دهی، حمایت خود را از اصلاح قانون اساسی این کشور اعلام کردند.
این طرح با پیشنهاد «الماس‌بیک آتامبایف» رئیس جمهور قرقیزستان و حمایت حزب سوسیال دموکرات که دارای اکثریت پارلمانی است با هدف ایجاد برخی تغییرات در قانون اساسی که در آن اشتباهاتی وجود دارد، ارائه شد که البته این اقدام، با مخالفت شدید نیروهای اپوزیسیون این کشور روبه‌رو گردید.
ضمن آنکه بر طبق نسخه فعلی قانون اساسی که در سال 2010 تصویب گردیده، اصلاحات جدید نباید تا سال 2020 اعمال گردند.
اصلاحات جدید قانون اساسی، اختیارات نخست وزیر را در برخی زمینه‌ها افزایش داده است از جمله اینکه وی می‌تواند وزرا را از کار برکنار و یا در برکناری و انتصاب استانداران نقش مستقیم داشته باشد.
حال آنکه این 2 مورد در قانون فعلی در حیطه اختیارات نخست وزیر نیست و در حال حاضر وی تنها می‌تواند پیشنهاد برکناری این افراد را مطرح کند و تصمیم‌گیرنده نهایی در مورد اجرای این مسئله رئیس جمهور است.

استارت طرح ملی «مبارزه با تروریسم» در قرقیزستان
مقامات بیشکک در سال 2016 تلاش‌هایی را آغاز کردند که بر اساس آن، برنامه جامع مبارزه با تروریسم جهت پیشگیری از تبلیغات افراط‌گرایان برای القاء افکار مخرب خود به جوانان این کشور، تدوین می‌گردد.
این برنامه قرار است جهت مبارزه با تروریسم در سطح دولتی و توسط نهادهای مجری قانون مورد استفاده قرار گیرد.
«جنیش رزاق‌اف» معاون نخست وزیر قرقیزستان با تأکید بر تلاش متمرکز دولت برای تدوین این برنامه، تصریح کرد: خطر افراط‌گرایی و تروریسم دینی به یک مشکل اساسی برای این کشور تبدیل شده است.
معاون نخست وزیر قرقیزستان افزود: فعالیت‌های مربوط به پیشگیری از افراط‌گرایی دینی در جامعه بخصوص در بین جوانان، باید با قوت بیشتری دنبال شود. زیرا این قشر از جامعه نسبت به سایر افراد، بیشتر تحت تأثیر افکار مخرب گروه‌های تروریستی قرار می‌گیرند.
بنا به این گزارش، به منظور تدوین برنامه دولت جهت مبارزه با تروریسم، یک گروه کاری بین نهادهای حکومتی و تحت نظارت رزاق‌اف تشکیل می‏‌شود.
این در حالی بود که در سفر آتامبایف به مناطق جنوبی این کشور، گزارشی مبنی بر پیوستن 400 نفر از ساکنان این منطقه به گروه‌های تروریستی در سوریه ارائه شد و پس از آن، وی دستور تدوین برنامه جامع دولت در راستای مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی را صادر کرد.
کارشناسان عنوان می‌کنند که اکثریت قریب به اتفاق افراط‌گرایان قرقیز (81.7 درصد) که تعداد آنان حدود یک هزار و 386 نفر است، از حامیان سازمان افراطی «حزب‌التحریر» هستند.
به گفته آنان، به طور محسوسی مشارکت زنان در فعالیت‌های افراطی افزایش یافته و آنها همراه مردان به طور فعالی در ترویج ایده‌های افراطی مشغول هستند.
از سوی دیگر، آتامبایف در راستای سیاست‌های دولت این کشور در حوزه دین، فرمان تصویب طرح شفاف‌سازی در حوزه دین و تقویت اسلام سنتی در جامعه به منظور مقابله با افراط‌گرایی را صادر کرد زیرا وی معتقد است که قرقیزستان نیازمند تجدید رویکرد و بررسی اصول و روش‌های تعامل دولت و جامعه دینی می‌باشد.
همزمان کمیته مسائل اجتماعی و آموزش وزارت فرهنگ قرقیزستان با طرح پیشنهادی محدودیت تأسیس رسانه‌ها توسط افراد خارجی موافقت کرد.

سفر «روحانی» به بیشکک
در اواخر دسامبر سال 2016 میلادی، حسن روحانی رئیس جمهور ایران در آخرین مرحله از سفر دوره‌ای خود به آسیای مرکزی و در راستای گسترش روابط و تقویت همکاری‌ها با همسایگان، وارد بیشکک پایتخت قرقیزستان شد و با مقامات این کشور دیدار و مذاکره کرد.
روحانی پس از امضای 5 سند همکاری میان مقامات ارشد ایران و قرقیزستان، اعلام کرد که تهران و بیشکک در حوزه‌های اقتصادی و سیاسی به توافقات مهمی دست یافته‌اند و فصل نوینی در روابط 2 کشور گشوده شده است.
سند همکاری بلند مدت میان ایران و قرقیزستان نیز در جریان سفر رسمی ‏روحانی به بیشکک ‏نهایی شد.
در نقشه راه همکاری‌های ایران و قرقیزستان که برای یک دوره 10 ساله تدوین ‏شده، مسیرهای توسعه سریع همکاری‌های 2 کشور در بخش‌های سیاسی، تجاری و اقتصادی، نیرو و صنعت، حمل و نقل و ارتباطات، کشاورزی و ‏صنایع تبدیلی، همکاری‌های استانی، فرهنگی و بشردوستانه، علمی و فنی، ‏گردشگری و حوزه بهداشت و امنیت و مبارزه با بلایای طبیعی و حفاظت محیط ‏زیست هدف‌گذاری شده است.‏
همزمان با این سفر، همایش تجاری فعالان اقتصادی ایرانی و قرقیز نیز با حضور «محمد نهاوندیان» رئیس دفتر رئیس جمهور و ژئن‌بیک‌اف نخست وزیر قرقیزستان در بیشکک برگزار شد که شرکت‌کنندگان در این همایش بر تلاش مشترک و مضاعف فعالان اقتصادی 2 کشور برای گشودن صفحه‌ای جدید در مناسبات تجاری ایران و قرقیزستان تأکید کردند.
در این سفر، همچنین شرکت ملی هلدینگ انرژی قرقیزستان از ایران دعوت کرد تا در بخش بالایی نیروگاه‌های برق-آبی آبشار «نارین» و نیروگاه «قمبر آتا» سرمایه‌گذاری کند.

منبع: خبرنگار خبرگزاری فارس در بیشکک،

انتهای  متن/