بایدها و نبایدهایی درباره روابط هند و روسیه
تاریخ انتشار : دوشنبه ۵ مهر ۱۳۹۵ ساعت ۱۲:۴۸
در سال جاری (2016)، روسیه با واقعیت‌هایی بسیار پیچیده در عرصه سیاست خارجی خود روبرو شد. عوامل داخلی و خارجی این کشور را در یک وضعیت دشوار اقتصادی قرار داده و روند روابط منفی مسکو با کشورهای غربی، لزوم ایجاد تنوع در روابط خارجی روسیه با دیگر کشورها را مطرح کرده است.
در سال جاری (2016)، روسیه با واقعیت‌هایی بسیار پیچیده در عرصه سیاست خارجی خود روبرو شد. عوامل داخلی و خارجی این کشور را در یک وضعیت دشوار اقتصادی قرار داده و روند روابط منفی مسکو با کشورهای غربی، لزوم ایجاد تنوع در روابط خارجی روسیه با دیگر کشورها را مطرح کرده است.
روسیه به منظور ایجاد تنوع در سیاست خارجی خود، تعمیق روابط خود را با برخی شرکای استراتژیک در آسیا و به ویژه با چین در دستور کار قرار داده است. در همین ارتباط می‌توان به گسترش روابط روسیه با ژاپن و کشورهای عضو آسه‌آن (اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا) اشاره کرد. امّا؛ شواهد موجود نشان می‌دهد که با وجود نیاز مسکو به گسترش روابط با کشورهای آسیایی، گسترش روابط با هند آنگونه که شایسته است در دستور کار روسیه قرار نگرفته است.
گفتنی است که در سال 2014، "نارندرا مودی" به عنوان یک سیاستمدار مدرن و بلندپرواز در هند به قدرت رسید و طی سال‌های اخیر تغییرات جدی را در سیاست‌های این کشور به اجرا گذاشته است.
نخست وزیر فعلی هند عقیده دارد که افزایش نقش هند در امور بین المللی، شروع یک مرحله جدید در نوسازی اقتصادی این کشور، نوآوری در تولید، توسعه زیرساخت‌های هند و بهبود کیفیت زندگی شهروندان هندی از جمله الزامات سیاست‌های دهلی نو است. گفتنی است که تغییر سیاست‌های هند در محیط بین‌الملل لزوم تغییر رویکرد این کشور را نسبت به روسیه نیز مطرح می‌کند.
همکاری‌های استراتژیک میان روسیه و هند، بنیان‌های ضروری برای بهبود کیفیت روابط مسکو-دهلی‌نو را ارائه می‌کند. مهم اینکه؛ طی 15 سال گذشته اقدامات زیادی توسط روسیه و هند به منظور گسترش روابط آنها انجام شده است. در نتیجه تمهیدات اندیشیده شده توسط مسکو و دهلی نو، حجم معاملات تجاری بین دو کشور رشد کرده و شش برابر شده است، پروژه‌های فنی-نظامی در مقیاس بزرگ توسط دو کشور در حال اجراست، دو کشور منابع طبیعی را به طور مشترک توسعه داده‌اند و تعدادی از برنامه‌های علمی و مبادلات آموزشی را دو کشور در دستور کار قرار داده‌اند.
هند و روسیه به لحاظ روبرو بودن با مشکلات منطقهای و بین‌المللی شرایط یکسانی دارند و ضرورت دارد که راه‌حل‌هایی را برای روبرو شدن با این مشکلات به اجرا بگذارند. به ویژه استفاده از ظرفیت‌های برخی سازمان‌های بین‌المللی مانند سازمان همکاری شانگهای و بریکس اهمیت زیادی برای آنها دارد.
گفتنی است به منظور افزایش قابل توجه روابط دوجانبه روسیه و هند، لازم است که روابط استراتژیک دو کشور احیا شود و به ویژه مسکو و دهلی‌نو باید پروژه‌های همکاری‌جویانه را که در زمینه‌های اقتصادی برای دو کشور مورد نیاز است را ایجاد کنند و این روابط می‌توان یک جهش کیفی در مبادلات آنها به وجود بیاورد.
از سویی دیگر، ابتکارات مشترک روسیه و هند باید دو کشور را در زمینه رقابت‌های جهانی توانمند نماید و به آنها قدرت حل مشکلات مربوط به مدل‌های جدید توسعه را ارائه دهد. مسکو و دهلی نو باید در مکانیسم‌های همکاری دوجانبه خود به منظور سازگاری بیشتر با واقعیات موجود تجدیدنظر کنند. هدف از روابط تجدیدنظر شده روسیه و هند نیز این است که روابط آنها مستقل از مبادلات دولتی دهلی‌نو و مسکو با کشورهای ثالث شکل گیرد و بحران‌ها و چالش‌های بین‌المللی این روابط را تحت تأثیر قرار ندهند.
قبل از انتقال روابط دو کشور به مرحله جدید، لازم است که برخی موانع گسترش روابط دو کشور که در حال حاضر نیز وجود دارند، از بین برود. به طور مثال، یک چارچوب قانونی ناقص میان دو کشور وجود دارد که بر اساس آن محدودیت‌های تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای در زمینه تجارت دو کشور اعمال می‌شود. نداشتن اطلاعات به روز درباره روندهای سیاسی در دو کشور نیز از دیگر نواقصی است که باید برطرف شود. از سویی دیگر، سازمان‌های مربتط با تجارت روسیه و هند، روابط اندکی با یکدیگر دارند و شهروندان دو کشور نیز برداشت صحیحی از طرف مقابل ندارند و تمامی این موارد به گسترش نیافتن روابط مسکو-دهلی‌نو تا حدی که شایسته است، منجر شده است.
به منظور حل و فصل مشکلاتی که در زمینه برقراری روابط استراتژیک هند و روسیه وجود دارد، باید اقشار مختلف دو کشور از جمله کارشناسان، تجار، روزنامه‌نگاران و تجمعات حرفه‌ای دیگر فعال شوند. البته، در وهله اول دولت باید به گسترش روابط دو کشور و تماس بین شهروندان اقدام نماید تا در نهایت بر اثر توسعه روابط، گسترش مبادلات استراتژیک و سیاسی دو کشور به دست آید.
شورای امور بین الملل روسیه (RIAC) از سال 2012، به بررسی جوانب تعامل دو کشور پرداخته و تحت عنوان "روسیه و هند: پیشبرد دستور کار دوطرفه جدید" به ارائه پیشنهاداتی در زمینه توسعه مبادلات دو کشور پرداخته است. سیاستمداران و کارشناسان روسیه و هند نیز ضمن شرکت در سمینارهای مختلف به برگزاری جلسات کارشناسی و مشاوره‌های منظم در مورد طیف وسیعی از مسائل اقدام کرده‌اند. در جلسات مشاوره کارشناسان دو کشور مباحثی مانند امنیت در هند و اقیانوس آرام، مبارزه مشترک با گروه تروریستی-تکفیری داعش، تحولات افغانستان و آسیای مرکزی و نقش نهادهای چندجانبه در همکاری بین دو کشور مطرح شده است.
مقاله فعلی نه تنها به روابط دوجانبه بین روسیه و هند، بلکه به توسعه هند، نقش آن در نظام جهانی و استراتژی سیاست خارجی دهلی‌نو نیز پرداخته است. با توجه به این موضوع که در شرایط فعلی نظام بین‌الملل، روسیه نوسازی اقتصادی را در دستور کار قرار داده و افزایش نقش آن در امور بین‌الملی ضرورت یافته، اهمیت بررسی موضوعاتی که شرح آنها رفت، بیش از پیش شده است.
مباحثی که در این مقاله به آن پرداخته شد، در نتیجه بحث‌های بین‌المللی مربوط به روسیه در قالب ارزیابی، پیشنهادات و توصیه‌ها مطرح شد و نویسندگان آن باور دارند که این مقاله می‌تواند کارشناسان و تصمیم گیرندگان روسیه و هند را به سمت بحث‌های جدید درباره چشم‌انداز روابط دو کشور و انجام اقدامات لازم برای توسعه مبادلات دو طرف سوق دهد.
نویسندگان:
ایگور دنیسوف، محقق ارشد موسسه مطالعات بین المللی در دانشگاه وزارت خارجه روسیه؛
اولگ پوپادیوک، دکترای حقوق از دانشگاه وزارت خارجه روسیه
برگردان: شهربانو جمعه‌پور، کارشناس ارشد روابط بین الملل از دانشگاه شهید بهشتی و عضو تحریریه دیدبان روسیه؛
منبع: شورای روابط بین‌الملل (ریاک) / سایت دیدبان روسیه؛
