از آب گل‌آلود روابط روسیه و آمریکا نمی‌توان برای ایران ماهی گرفت
عده‌ای در کشور تصور می کنند می توان از تعارض امریکا و روسیه به نفع ایران بهره برداری کرد در حالی که به این واقعیت توجه ندارند که دوران جنگ سرد گذشته و امروز دیگر معادلات جنگ سرد درروابط بین قدرتها حاکم نیست. امروز روسیه و آمریکا با آنکه با هم بر سر بسیاری از مسائل بین المللی اختلاف نظر دارند اما بجای رویکرد تقابلی در دوران جنگ سرد که در تلاش برای حذف رقیب بود، امروز دو طرف با در پیش گرفتن رویکرد تعاملی سعی می کنند در عین رقابت با هم ، در جاهایی که منافعشان ایجاب می کند با هم همکاری داشته باشند.
بنابراین کسانی که تصور می کنند در روند مذاکرات فعلی در وین می توانند با اتکاء به روسیه یا چین از آمریکا امتیازهای بیشتری بدست آورند ، بصورت قطعی در محاسبه خود اشتباه می کنند. زیرا هم روسیه و هم چین اگر بتوانند از تضاد موجود بین ایران و آمریکا به عنوان کارت بازی استفاده می کنند اما برعکس ایران نمی تواند از اختلاف های چین و روسیه با آمریکا به نفع خود بهره برداری کند چراکه اختلاف آمریکا با روسیه و چین بر سر منافع است و برخلاف دوران جنگ سرد ، ماهیت براندازی نظام رقیب را ندارد. یعنی روسیه و چین دنبال نابودی آمریکا نیستند بلکه می کوشند از راه تعامل با این کشور به سطح بالاتری از توازن قدرت دست پیدا کنند.
نگاهی به تنازعات دو قدرت در عرصه جهانی
بصورت طبیعی رقابت مذکور گاه منجر به تنش می گردد مانند رقابتی که روسیه با آمریکا بر سر حضور گسترده تر در دریایی سیاه دارد در نهایت روسیه را بر آن داشت که با تصرف کامل شبه جزیره استراتژیک کریمه در شمال دریای سیاه و سپس ضمیمه کردن کریمه به خاک روسیه در سال ۲۰۱۴ موقعیت خود را در این رقابت به سطح بالاتری ارتقاء دهد .
این اقدام در عمل روابط روسیه با امریکا و متحدان اروپای اش را وارد یک دوره تنش کرد. البته برای تحلیل دقیق تر ماجرا لازم است توجه داشته باشیم که پیش از آن آمریکا و متحدان اروپایی اش از طریق اعمال نفوذ در انتخابات ریاست جمهوری در اوکراین تلاش کردند یاناکوویچ کاندیدای مورد حمایت روسیه را از گردونه رقابت خارج کنند و کاندیدای مورد حمایت خود را در کی اف به قدرت برسانند.
اکنون با آمدن آقای بایدن به کاخ سفید رویکرد آمریکا نسبت به روس ها در مقایسه با ترامپ کاملا متفاوت شده است. ترامپ که خود را تا حدودی وامدار روسیه می دانست تلاش می کرد با روسیه مدارا کند. اما آقای بایدن در مقایسه با ترامپ درعمل سیاست سختگیرانه تری را درپیش گرفته و قصد دارد از طریق افزایش فشار تحریمی علیه روسیه ، و تاکید برکاربرد اهرم حقوق بشر، پوتین را به کنار آمدن با تمایلات غربگرایانه در اوکراین مجبور کند.
روسیه در مقابل با مانورنظامی ارتش خود در مرزهای این کشور با اوکراین و تقویت روس گراهای اوکراینی در دو استان جدایی طلب در شرق اوکرایندر منطقه موسوم به دنباس ، نشان داد قصد تسلیم شدن در برابر فشارهای آمریکا را ندارد. در یک ماه پیش رفتار توهین آمیز بایدن در قبال پوتین که در مصاحبه ای او را یک قاتل معرفی کرد بر سطح تنش موجود افزود. تا آنجا که منجر به اخراج دیپلماتهای آمریکا از روسیه شد و دیپلماتهای روسی از واشنگتن شد.
با این حال مطالعات رفتار شناسی روس ها و آمریکایی ها در سه دهه پس از فروپاشی شوروی نشان می دهد ، نمودار سینوسی رقابت و درگیری های کنونی به سمت تنش بیشتر یا جنگ نخواهد رفت. زیرا منافع دو طرف اقتضاء می کند سطح تنش را مدیریت کنند و اجازه ندهند به یک رودرویی ناخواسته کشیده شود. همچنانکه اخیرا اعلام شد، در خرداد ماه آینده به احتمال زیاد قرار است ملاقاتی میان بایدن و پوتین انجام شود.
نتیجه
آمریکایی ها ترجیح می دهند بجای تقابل با کرملین درپی تعامل با دولت روسیه باشند؛ اما منافع خود را دنبال کرده و در مقطع مختلف از اهرم های فشار علیه روسیه استفاده کنند. گاهی در قالب اعمال تحریم و گاهی هم از طریق حمایت از امثال الکساندرناوالنی مخالف پوتین در پوشش حقوق بشر. در نقطه مقابل مقام های روسیه هم بارها اعلام کردند دنبال تخاصم با آمریکا نیستند و از رفع مشکلات در روابط دوکشور استقبال می کنند. اما روسیه دنبال احیای جایگاه ابرقدرتی خود در جهان است و در این مسیر در اوکراین ، کریمه و گرجستان در جنوب و شرق اروپا در راه پیشروی ناتو سد ایجاد می کند.همچنانکه درغرب آسیا و شمال آفریقا تلاش دارد دربازیهای رقابتی در حیاط خلوت آمریکا حضور موثری تری نسبت به گذشته داشته باشد./ ایراس
